Toksyczna przyjaźń: Najważniejsze to w końcu się uwolnić

Szybkie tempo życia i zanurzenie w cyfrowym świecie sprawiają, że z każdym rokiem – i tym w kalendarzu, i tym, na który wskazuje nasz dowód osobisty – coraz trudniej nam zawierać nowe przyjaźnie. Czy to dlatego zwykle tak trudno nam dostrzec, że ważna dla nas relacja tak naprawdę nas niszczy? O toksycznej przyjaźni, jak ją rozpoznać i się z niej uwolnić, opowiada psycholożka Karolina Klecka. 

Alicja nie tak wyobrażała sobie przyjaźń. – Para moich przyjaciół tworzyła burzliwy związek, na zmianę rozstawali się i do siebie wracali. Zawsze starałam się być neutralna i dyskretna na temat tego, co jedno mówiło o drugim. Kiedy rozeszli się definitywnie, mojej przyjaciółce bardzo przeszkadzało, że nadal utrzymuję kontakt z jej byłym chłopakiem. Była zazdrosna, robiła mi wyrzuty i uważała, że jeśli jestem jej przyjaciółką, to powinnam wymazać go ze swojego życia – opowiada Ala. – Na dodatek gdy borykałam się z problemami, nie mogłam na nią liczyć. Czułam się zagubiona i osamotniona – wspomina.

W końcu przyjaciółka Ali zerwała z nią kontakt – z dnia na dzień, właściwie bez słowa wyjaśnienia. – To, że nawet nie chciała porozmawiać o naszej przyjaźni, że nie mogłam na nią w liczyć w trudnych momentach, uświadomiło mi, że ta relacja była jednostronna i toksyczna. Ale dopiero z czasem zrozumiałam, że zakończenie tej znajomości to była najlepsza rzecz, jaka mogła mi się przydarzyć. Musiałam zaakceptować fakt, że zasługuję na relacje, które są oparte na wzajemnym szacunku i wsparciu – dodaje Ala.

Przyjaźń czy toksyczna relacja?

Toksyczna przyjaźń, zamiast wzbogacać i wspierać, niszczy nas i powoduje stres. Opiera się na manipulacji i jednostronnych korzyściach. – Toksyczna przyjaźń to relacja, która nas truje, ogranicza, a także zabiera nam zdrowie psychiczne i emocjonalne – mówi psycholożka Karolina Klecka, dodając, że brakuje w niej równowagi, co sprawia, że jedna ze stron staje się emocjonalnie wyczerpana. – Z jednej strony jest ktoś, kto chce brać i oczekuje, że będzie dostawał, a z drugiej strony jest osoba, która z różnych względów daje – wyjaśnia ekspertka. 

Jak rozpoznać toksyczną przyjaźń?

Podobnie jak w każdej innej relacji, w przyjaźni mogą pojawić się zachowania, które powinny nas zaalarmować, tzw. czerwone flagi. Na co zwrócić uwagę? Toksyczna przyjaciółka czy przyjaciel nie okazuje szacunku drugiej osobie. W relacji pojawiają się niezdrowa zazdrość, rywalizacja i widoczna nierównowaga. – Toksyczna przyjaciółka czy przyjaciel będzie ciągle krytykować działania drugiej strony. Rości sobie prawo do bycia ekspertem od jej życia. Będzie dawać dobre rady, które zupełnie nie będą działać. Wpędzi w poczucie obowiązku wobec siebie, oczekując, że druga strona będzie na każde zawołanie – wymienia Karolina Klecka. Taka osoba, kiedy napotka opór, może stać się agresywna w obawie przed utratą kontroli. – Toksyczny przyjaciel próbuje odciągnąć nas od innych znajomych, odwraca naszą uwagę, zabiera dopływ tlenu, przez co nie możemy skonfrontować tej przyjaźni na zewnątrz. Dzięki temu takiej osobie łatwiej jest nami manipulować – zaznacza psycholożka. 

Relacja, która nic nie daje, tylko zabiera. Skutki toksycznej przyjaźni

Pozostawanie w toksycznej przyjaźni niesie za sobą szereg konsekwencji. Po spotkaniach z „przyjacielem” będziemy czuli, że nam nie służą. – Osoba zaangażowana w toksyczną przyjaźń może czuć się źle psychicznie i fizycznie. Ciało bardzo wyraźnie daje znać, kiedy coś jest nie tak. Toksyczna przyjaźń jest niekiedy przyczynkiem do stanów depresyjnych. Kiedy człowiek zdaje sobie sprawę, że jest wykorzystywany, czuje się okradziony. Zaczyna się zastanawiać, dlaczego ta przyjaźń się pojawiła. Traci poczucie bezpieczeństwa. Pojawiają się stres, niepokój i obniżone poczucie własnej wartości – tłumaczy psycholożka Karolina Klecka. 

To moment, w którym osoba w toksycznej przyjaźni powinna zadbać o siebie i swój dobrostan. – Jeżeli taka osoba zauważy, że jest w toksycznej zależności, warto, żeby zaczęła od szczerej rozmowy i wyznaczenia granic. Jeżeli „przyjaciel” zareaguje ze złością i agresją, to mamy jasny sygnał, że to nie była przyjaźń, tylko znajomość, w której ktoś korzystał z braku granic. Prawdziwy przyjaciel powinien zareagować ze spokojem i zrozumieniem – zaznacza psycholożka.  

Jak poradzić sobie ze skutkami toksycznej przyjaźni

Zakończyć toksyczną przyjaźń nie zawsze jest łatwo. Jak podkreśla psycholożka Karolina Klecka, należy przygotować się na stratę. – I uciąć kontakt. Później nie powinniśmy udawać, że czegoś nie było. Relacja trwała, ale z konkretnych przyczyn się zakończyła. Kiedy przychodzą momenty smutku, żalu, tęsknoty, warto dać tym emocjom przejść, ale na koniec przywołać argumenty, które posłużyły do podjęcia takiej, a nie innej decyzji. I unikać konfrontacji. Osoby toksyczne mają dużą umiejętność manipulowania faktami. Kiedy jesteśmy osłabieni, jesteśmy dużo bardziej podatni na takie techniki – przestrzega psycholożka.  

Dlatego tak ważne jest, żeby po zerwaniu toksycznej przyjaźni skupić się na sobie. Odnowić znajomości, które ta relacja ograniczała, nie zamykać się w domu. Wsparcie bliskich osób może okazać się nieocenione. – Warto udać się także do specjalisty, niekoniecznie na wieloletnią terapię, lecz nawet na konsultację, kilka spotkań, które pomogą poradzić sobie ze skutkami relacji – radzi psycholożka.