Na swojej pierwszej indywidualnej wystawie w Pace Gallery w Nowym Jorku Paulina Ołowska używa swoich obrazów jako scenografii i rekwizytów, zamieniając przestrzeń w scenę teatralną. Oprawę pokazu stanowią malarskie portrety jej muzy i supermodelki Anji Rubik, zainspirowane sesją okładkową do numeru „Vogue Art” z 2018 roku poświęconego sztuce.
Paulina Ołowska to artystka, która od początku w swojej twórczości odnosi się do historii sztuki, zwykle przywołując zapomniane lub niedoceniane kobiety artystki. Realizuje feministyczny postulat tworzenia herstorii, rewitalizując szeroko pojęty modernizm i awangardę oraz wplatając w te wątki zainteresowanie współczesnym pop-artem i retoryką postmodernistyczną. Nostalgicznie spogląda na to, co przeminęło, i snuje opowieść o niemożliwości rekonstrukcji pewnych narracji. Przez jednych jest uważana za modową fetyszystkę, przez innych za artystkę praktykującą estetykę relacyjną – koncepcję francuskiego krytyka sztuki i kuratora Nicolasa Bourriauda, skupiającą się nie na obiektach, a na relacjach międzyludzkich, które dzieło sztuki obrazuje lub wytwarza.
Paulina Ołowska w swoich najnowszych pracach reinterpretuje Witkacego
I choć przez wiele lat w pracach Ołowskiej pojawiały się takie kobiece postacie, jak malarka Pauline Boty czy Zofia Stryjeńska oraz rzeźbiarka Alina Szapocznikow, tak od ponad dekady ważne miejsce w jej sztuce zajmuje Stanisław Ignacy Witkiewicz, zwłaszcza jego dramat „Matka. Niesmaczna sztuka w dwóch aktach z epilogiem”. Sztuka z 1924 roku, po raz pierwszy opublikowana w 1967, stała się ulubionym utworem teatralnym pisarza, który wystawiano na najważniejszych europejskich scenach. A sam Witkacy to twórca niezwykle wszechstronny, o którym trudno byłoby powiedzieć, że jest nieznany szerszej publiczności lub w ogóle zapomniany. Na listę Ołowskiej trafił, gdy artystka jakiś czas temu zaczęła zgłębiać historie outsiderów żyjących poza głównymi ośrodkami. W przypadku Witkacego było to Zakopane, w środku Tatr i blisko Rabki-Zdroju, małej miejscowości uzdrowiskowej, w której mieszka i pracuje Paulina Ołowska.
To tam, w czasie przeglądania archiwum lokalnego teatru lalek, jedna z okładek czasopisma „Teatr” zwróciła jej szczególną uwagę. Była na niej fotografia Wojciecha Plewińskiego przedstawiająca kobietę z oczami wymalowanymi czarną farbą i trzymającą na kolanach dorosłego mężczyznę w pozycji embrionalnej. To Ewa Lassek i Marek Walczewski grający głównych bohaterów dramatu Witkacego: Matkę, czyli Janinę Węgorzewską, i jej syna Leona, w spektaklu wyreżyserowanym przez legendę polskiego teatru Jerzego Jarockiego w Starym Teatrze w Krakowie na początku lat 70. Zainspirowana tym przedstawieniem piety Ołowska stworzyła malarską wersję archetypowego obrazu kobiety-matki, którą pokazała po raz pierwszy na wystawie „Mother 200” w Simon Lee Gallery w 2012 roku. W tym samym roku artystka zrealizowała performance na podstawie dramatu Witkacego – „The Mother”, który odbył się na klifie przy domu rezydencyjnym należącym do Fiorucci Art Trust na Stromboli, a parę lat później wystawiła „The Mother: An Unsavory Play in Two Acts and an Epilogue” w Tate Modern w Londynie.
Trzy wcielenia Anji Rubik w sesji zdjęciowej do numeru „Vogue’a” poświęconego sztuce
Na włoską wyspę Paulina Ołowska i duchy Witkiewicza powróciły w 2018 roku, gdy artystka została gościnną redaktorką numeru polskiej edycji „Vogue’a” poświęconego sztuce współczesnej. Do współpracy przy sesji zdjęciowej zaprosiła wtedy fotografa Kacpra Kasprzyka i swoją muzę – supermodelkę Anję Rubik, która wcieliła się w postać Matki Witkacego, Matki Ziemi i słowiańskiego demona śmierci. Stromboli okazało się idealnym miejscem do rekonstrukcji dramatu zakopiańskiego twórcy. Czarne, wulkaniczne plaże i domy pomalowane na biało stały się naturalną scenerią dla sztuki teatralnej, której scenografia – zgodnie ze wskazówkami autora – utrzymana jest w tonacji czarno-białej, z nielicznymi kolorowymi rekwizytami.
Relacja matki i syna jako punkt wyjścia do opowieści o kryzysie mieszczańskiego świata i upadku człowieczeństwa
„Matka” Witkacego to parodia dramatu rodzinnego w stylu Henryka Ibsena i Augusta Strindberga, w którym ukazana jest destrukcyjna, pasożytnicza relacja matki i syna. Matka, zubożała arystokratka, alkoholiczka i narkomanka, zarabia na utrzymanie syna robieniem na drutach. Syn to indywidualista i błyskotliwy dyletant, który pragnie odwrócić zagrażający ludzkości proces unifikacji i ujednolicenia. Po śmierci matki, by mieć na realizację swoich wielkich idei, zostaje szpiegiem, a z młodej żony czyni pracownicę seksualną. Sztukę Witkiewicza doceniono za błyskotliwość i szokujący awangardyzm. Pojawiające się w niej wątki wampiryczne doskonale obrazują wysysające i zmienne stosunki rodzinne, a całościowa analiza ukazuje nie tylko kryzys mieszczańskiego świata, ale również stopniowy upadek człowieka i jego człowieczeństwa, którego „zmechanizowana” egzystencja sprowadzi się jedynie do procesów produkcji, konsumpcji i reprodukcji.
Paulina Ołowska przez ostatnie lata nieustannie i na różny sposób reinterpretowała postać Witkacowskiej Matki – raz ofiary, raz pajęczycy – w swoich instalacjach teatralnych, działaniach performatywnych, obrazach i kolażach. W nowojorskiej galerii Pace artystka przekształca przestrzeń wystawienniczą w scenę teatralną, umieszczając w niej serię wielkoformatowych, realistycznych i ekspresyjnych obrazów namalowanych na podstawie zdjęć Kasprzyka zrobionych Anji Rubik na Stromboli dla polskiego „Vogue Art”. Ołowska konsekwentnie podważa również – tak jak na wcześniejszych swoich wystawach w różnych częściach świata – model wystawy solowej, zapraszając do współpracy inne osoby. Pokazowi-spektaklowi towarzyszy tu cykl performance’ów na żywo, które prezentują amerykańska modelka i wizażystka Nora Kryst, kanadyjska artystka Myfanwy MacLeod oraz supermodelka Monika Jac Jagaciak, wcielające się w archetypiczne role Czarownicy, Artystki i Matki.
Wystawie w galerii Pace towarzyszy publikacja w formie broszury, w której znalazły się teksty opisujące dziedzictwo formizmu, radykalne idee Witkacego oraz reinterpretacje jego dramatu z perspektywy feministycznej.
Wystawa Pauliny Ołowskiej „The Mother: An Unsavory Monologue” w galerii Pace w Nowym Jorku trwa od 14 lutego do 1 marca 2025 roku.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.