Justyna Kopińska: Dlaczego naśladujemy narcyzów w relacjach społecznych

Jak unikać stosowania szkodliwych technik, którymi posługują się narcyzi? Justyna Kopińska w cotygodniowym felietonie tłumaczy, w jaki sposób przejmujemy sposoby działania osób z mrocznej triady w relacjach z bliskimi osobami.

– A teraz zastosuję ghosting! – mówi coraz więcej wpływowych osób wśród przyjaciół, w miejscach pracy, a nawet w rodzinie. Techniki narcyzów i manipulatorów przenikają do codzienności. Eksperci ostrzegają, że współczesne społeczeństwo wspiera osobowości o rysie narcystycznym, które stosują techniki mrocznej triady.

Techniki mrocznej triady stosujemy często wobec osób nam podległych

Amerykańska terapeutka dr Ramani Durvasula radzi, by zwrócić uwagę, czy brak kontaktu jest naszą formą obrony przed agresywnym zachowaniem, czy może stosujemy tę technikę wobec osób nam podległych: rodzice wobec dzieci, pracodawcy wobec pracowników. Według Durvasuli gdy sami komunikujemy, że zastosujemy silent treatment lub ghosting w odpowiedzi na niesubordynację, bierzemy udział w rozprzestrzenianiu technik manipulacyjnych.

Eksperci uważają, że stosuje je coraz więcej osób. I komunikują to wprost współpracownikom i przyjaciołom, przedstawiając jako symbol swej mocy.

Ekspert zjawiska mrocznej triady Jarosław Gibas mówi mi, że nie tylko dzieci przejmują techniki rodziców. Zarazić mogą się także osoby podziwiające mrocznotriadowca. Gibas przytacza badania dotyczące programów typu reality show. Okazuje się, że wielu uczestników ma zachowania narcystyczne, a ich techniki są przejmowane przez widzów.

Anna Lembke: Przez media społecznościowe porównujemy się do ludzi na całym świecie

Zjawisko potęgują algorytmy i śledzenie influencerów w mediach społecznościowych. W ostatnich dniach dowiedziałam się o dwóch trzynastoletnich dziewczynkach leczonych na anoreksję. – Jesteśmy stworzeni do porównań i nadawania znaczenia hierarchii. Zawsze porównywaliśmy się do rodzeństwa, kuzynów, kolegów w szkole, ale teraz porównujemy się do ludzi na całym świecie. Obrazy, które się nam wyświetlają, są wyselekcjonowane, piękne, często spektakularne – mówi mi profesorka psychiatrii Uniwersytetu Stanforda Anna Lembke.

Ten proces ma przerażające konsekwencje. U dzieci, które nie mają rysu narcystycznego, może powodować smutek, lęk, odgrodzenie od codzienności. Z kolei osoby narcystyczne unoszą się na tej fali. – Środki dystrybucji elektronicznych informacji wzmacniają światowe tendencje narcystyczne. Będzie więcej narcyzów, psychopatów i manipulatorów. Powinniśmy być na to przygotowani – mówi Jarosław Gibas.

A prof. Lembke dodaje, że wśród nieprzystosowanych do tych nowych technik będzie z kolei więcej osób uzależnionych oraz dzieci z zaburzeniami psychicznymi.

Jak uchronić dzieci przed szkodliwym wpływem mediów społecznościowych?

Pytałam wielu ekspertów i neurobiologów, co możemy zrobić w tej sytuacji. Okazuje się, że po pierwsze, chroni nas znajomość wzoru technik stosowanych przez narcyzów. Po drugie, ważna jest umiejętność ochrony dzieci, by jak najdłużej nie scrollowały mediów społecznościowych i nie otrzymywały powiadomień zaburzających ich układ dopaminowy, związany z przyjemnością i bólem. Trzecia zasada opiera się na odpowiedzialności państwa i organizacji międzynarodowych – powinny pojawić się bariery ochronne w korzystaniu z internetu, skorelowane z wiekiem.

Żyjemy w społeczeństwie nieustannej konsumpcji, a nasze mózgi nie są przystosowane do ogromu bodźców o tak wysokiej zawartości dopaminy. Ale mamy też setki lat przykładu adaptacji człowieka do różnorodnych form społecznych i technologicznych. Nie ghostujmy rzeczywistości, tylko ją zdrowo modyfikujmy.

Rozmowy o technikach narcyzów w podcaście „O milimetr do przodu”:

Justyna Kopińska to nagradzana dziennikarka i reporterka. Ukończyła socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Doświadczenie zawodowe zdobywała w Stanach Zjednoczonych i Afryce Wschodniej.

Autorka sześciu książek, m.in. „Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie”, „Polska odwraca oczy”, „Lekarstwo dla duszy”.

Twórczość przyniosła jej wiele nagród – jako pierwsza Polka została uhonorowana europejską nagrodą European Press Prize w kategorii Distinguished Writing Award. Zdobyła m.in. Nagrodę PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego, Grand Press, Nagrodę „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej i Wyróżnienie Radia ZET im. Andrzeja Woyciechowskiego. Dwukrotna laureatka Mediatorów w kategorii reformator.

Otrzymała ustanowione przez prezydenta odznaczenie Infantis Dignitatis Defensori za zasługi dla ochrony dzieci w instytucjach zamkniętych.

Prowadzi podcast „O milimetr do przodu” o drogach do holistycznej poprawy życia. Od 2023 roku jest członkinią jury Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej.