Laureaci 9. edycji Nagrody Architektonicznej Prezydenta Warszawy

Modernizacja Biblioteki Narodowej zdobyła Grand Prix, szkoła dla dzieci z Ukrainy w biurowcu na Służewcu nagrodę mieszkańców stolicy, a Izba Pamięci przy Cmentarzu Powstańców Warszawy została uznana za najlepszy obiekt użyteczności publicznej. Nad 9. edycją Nagrody Architektonicznej Prezydenta Warszawy patronat medialny objął magazyn „Vogue Polska”. 

Kształtowanie przestrzeni miejskiej to sztuka. Nie ogranicza się do kwestii estetycznych. Musi uwzględniać kwestie społeczne i ekonomiczne, nadążać za zmieniającym się światem i potrzebami ludzi. Sprawiać, żeby miasto było nie tylko piękne, lecz przede wszystkim przyjazne dla mieszkańców. – Dziś nowoczesne miasto to miasto, które jest dla wszystkich. I nie może to być tylko slogan. Dlatego tak bardzo „torturujemy” was – architektów miejskich i projektantów – swoimi priorytetami w planowaniu Warszawy. Ponieważ chcemy, żeby stolica była jeszcze bardziej zielona, żeby było w niej więcej przestrzeni do życia, a wreszcie – żeby była dostępna dla każdego – mówił 14 czerwca prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski na gali w Kinie Atlantic.

Poznaliśmy wtedy laureatów 9. edycji Nagrody Architektonicznej Prezydenta Warszawy, nad którą patronat medialny objął magazyn „Vogue Polska”. Od 16 stycznia mieszkańcy stolicy mogli zgłaszać swoje ulubione miejsca, inwestycje, przestrzenie publiczne i wydarzenia architektoniczne ukończone w 2022 roku. Do finału zakwalifikowano ich siedemnaście, w sześciu kategoriach: architektura użyteczności publicznej, architektura komercyjna i mieszkaniowa, nowe życie budynków, projektowanie przestrzeni publicznej i wydarzenia architektoniczne. 8 maja ruszył też plebiscyt, w ramach którego warszawiacy i warszawianki mogli głosować na swoich faworytów i w ten sposób wpływać na kierunek zmian architektonicznych w mieście.

Przemiana biblioteki

Dwunastoosobowe jury konkursowe złożone z architektów, urbanistów, historyków i krytyków architektury oraz urzędników stołecznego ratusza najwyżej oceniło modernizację gmachu Biblioteki Narodowej na Polu Mokotowskim autorstwa katowickiego Konior Studio oraz pracowni SOKKA (inwestorami były Biblioteka Narodowa i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). Metamorfoza Biblioteki Narodowej nie tylko zwyciężyła w kategorii „nowe życie budynków”. Zdobyła też nagrodę główną konkursu – Grand Prix oraz nagrodę specjalną „za rozwiązania zapewniające dostępność”. Modernizacja biblioteki trwała sześć lat. Dziedziniec przykryto szklanym dachem, dzięki czemu uzyskano rozświetloną naturalnym światłem przestrzeń. Starano się zachować oryginalne, kamienne okładziny, a dodatkowo, jako materiałów wykończeniowych, użyto miedzi, stali i drewna. Po przebudowie czytelnie są trzykrotnie większe i oferują niemal czterysta miejsc siedzących. Stały się też bardziej przyjazne dla czytelników. Do dyspozycji na półkach mają czterokrotnie więcej książek w wolnym dostępie. Dołożono też wszelkich starań, by jak najbardziej ułatwić poruszanie się po obiekcie osobom z niepełnosprawnościami. – Bardzo dokładnie sprawdzamy wszystkie realizacje, czy są bez barier, czy nikogo nie wykluczają. Takie usuwanie barier architektonicznych jest zawsze trudniejsze w przypadku budynków już istniejących – podkreśla Donata Kończyk, pełnomocniczka prezydenta m.st. Warszawy do spraw dostępności.

Wyjątkowa szkoła dla dzieci z Ukrainy

Spora część architektów najbardziej ceni sobie nagrodę mieszkańców Warszawy. W tym roku najwięcej głosów w internetowym plebiscycie zdobyła szkoła dla dzieci z ogarniętej wojną Ukrainy, powstała w biurowcu myhive Mokotów Two przy ul. Postępu. – Mieszkanki i mieszkańcy Warszawy nie mieli wątpliwości, komu i za co przyznać ich nagrodę. Wygrała szkoła dla dzieci ukraińskich. Jest piękna i nietypowa. Nie było budżetu na tę szkołę. Ale była pani Magda Garncarek z Inicjatywy „Otwieramy szkoły”. I 200 wolontariuszek i wolontariuszy, którzy z architektami z pracowni XYstudio zrealizowali ten projekt. Przez dwa miesiące dokonali niemożliwego. Urządzili wspaniałą przestrzeń dla 300 dzieci. Realizacja tego projektu nie byłaby możliwa bez udziału wielu prywatnych firm. Właściciel biurowca udostępnił piętro w swoim budynku. – mówi Renata Kaznowska, wiceprezydentka Warszawy.

Szkoła dla dzieci z Ukrainy zdobyła też nagrodę specjalną za rozwiązania proekologiczne. Dzięki pracy wolontariuszy – ale także dzięki zaadaptowaniu do nowej funkcji już istniejącej przestrzeni i wykorzystaniu użytych wcześniej materiałów – udało się przy ograniczonych środkach finansowych stworzyć piękne i funkcjonalne miejsce.

Miasto i pamięć

Za najważniejszą z kategorii jury uznaje architekturę użyteczności publicznej. W tym roku wyróżniło Izbę Pamięci przy Cmentarzu Powstania Warszawskiego, której budowa została zainicjonowana przez żołnierkę AK Wandę Traczyk-Stawską. Pomnikowa realizacja zespołu pracowni Bujnowski Architekci ma skłaniać do refleksji i nieść przekaz „Nigdy więcej wojny”. Pamięć grozy wojny przywoływała również wystawa Natalii Romik „Kryjówki. Architektura przetrwania” zorganizowana w ubiegłym roku przez Zachętę, która zdobyła nagrodę w kategorii wydarzenia architektonicznego. Zaprezentowano lustrzane odlewy dziewięciu kryjówek tworzonych i używanych przez Żydów w czasie Holokaustu. Za schronienie służyły wtedy m.in. dziuple drzew, szafy, miejskie kanały, jaskinie, puste groby.

Więcej zieleni

W kategorii „projektowanie przestrzeni publicznej” eksperci nagrodzili z kolei Skwer Sportów nad stacją metra Ratusz Arsenał. Przestrzeń, w której można pojeździć na deskorolce lub rolkach czy też odpocząć na drewnianych leżakach, została wyciszona poprzez nasyp ziemny od strony ul. gen. Władysława Andersa, na którym zasadzono drzewa. Skwer zdobią również krzewy, byliny i dekoracyjne trawy. Krzewy i drzewa stanowią także ważny element biurowca Forest przy ul. Burakowskiej projektu pracowni HRA Architekci, który zdobył nagrodę w dziedzinie architektury komercyjnej. Pod względem wielkości i jakości terenów zielonych na dachu stanowi on w Warszawie unikatowy obiekt.

O roślinności nie zapomniano także przy tworzeniu budynków z czerwonej cegły przy ul. Grodzieńskiej na Pradze zaprojektowanych przez TZA dla firmy Agena Development, które wygrały w kategorii architektury mieszkaniowej. Oprócz dziedzińca z zielenią nad parterem umieszczono donice z roślinami, a w szczelinach między bryłami rosną pnącza.

Wszystko to sprawia, że mamy w Warszawie coraz więcej przyjaznych do życia miejsc.

Dodatkowe informacje o konkursie i jego laureatach można znaleźć na stronie: nagroda-architektoniczna.pl