Artfulness: Na styku sztuki i uważności

Żyjemy w świecie permanentnej zmiany. Zyskiwać na znaczeniu będą kompetencje miękkie – ciekawość, empatia, uważność. To one odróżniają nas od maszyn – mówi dr Iwo Zmyślony, autor nowego cyklu podcastów na platformie Audioteki.

– Praca z domu pozdzierała maski, które wielu z nas zakładało wcześniej na wyjściu do miejsca pracy. Nagle się okazało, że wszyscy chodzimy w dresach, dzieciaki wrzeszczą zza ściany i mamy bajzel na półkach. I ja uważam, że to jest wspaniałe, bo tylko w takich autentycznych, niezakłamanych relacjach możliwe są zmiana i rozwój – mówi dr Iwo Zmyślony, projektant zmiany, trener kultury biznesu, antropolog designu i nowych technologii oraz autor nowego cyklu podcastów „Artfulness. Projektowanie zmiany”.

Seria dostępna na platformie Audioteki poświęcona jest kompetencjom, które pomogą nam przystosować się do bezustannie zmieniającego się świata. – Wszyscy doświadczyliśmy tego, na czym polega świat permanentnej zmiany. Inaczej niż w przeszłości, destabilizacja i niepewność nie rozegrały się wyłącznie na ekranach mediów, ale stały się udziałem każdego z nas. Tego typu zmiany będą się tylko nasilać. To będzie nasza „nowa normalność” – dodaje Zmyślony.

Kluczem do adaptacji do nowej rzeczywistości może okazać się artfulness. Pod tym enigmatycznym pojęciem, z pogranicza sztuki i uważności (z połączenia słów „art” i „mindfulness”), kryją się rozwiązania znane artystom – empatia, uważność i ciekawość.

Czym jest artfulness?

Pytanie to zadaję wszystkim moim gościom. Znaczenie podlega negocjacji. Chciałbym wskazywać na pewne zjawiska, a nie je definiować. Ale oczywiście nieprzypadkowo łączymy tutaj sztukę z uważnością. Zapraszam do rozmowy osoby, które zajmują się jednym albo drugim. Albo w ciekawy sposób łączą jedno i drugie.

Skąd pomysł na podcast?

Strasznie mnie to ciekawi. I uwielbiam rozmawiać.

Od wielu lat poruszam się między obszarami nauki, sztuki współczesnej, dizajnu, nowych technologii, biznesu i czegoś, co nazywamy rozwojem osobistym. We wszystkich tych obszarach spotykam fascynujących ludzi – naukowców, artystów, projektantów, inżynierów, animatorów kultury czy liderów biznesu. Zawsze mnie zadziwia, jak bardzo ci różni ludzie są do siebie podobni – podobnie myślą i działają.

Kiedy więc Audioteka zwróciła się do mnie z propozycją stworzenia cyklu podcastów, od razu wiedziałem, jaki będzie jego temat. W Artfulness będziemy stawiać ciekawe, ważne i aktualne pytania, na które trudno samemu szukać odpowiedzi.

Czego biznes może uczyć się od sztuki i artystów?

Kompetencji miękkich – kreatywności, autentyzmu, dobrej komunikacji, zarządzania zmianą w warunkach dużego stresu i skrajnej niepewności. Ale znowu odpowiedź nie jest taka prosta – w świecie biznesu spotykam wielu autentycznych artystów, którzy to wszystko mają, podobnie jak w świecie sztuki spotkałem wielu wyrachowanych graczy, którzy traktują sztukę jako czysty biznes i od których warto trzymać się jak najdalej.

Moim zdaniem kluczem do odpowiedzi na to pytanie jest kontekst wyzwań cywilizacyjnych, przed którymi, czy chcemy, czy nie, każdy z nas dziś staje – żyjemy w świecie permanentnej zmiany, której tempo przyspiesza w trybie wykładniczym. Inaczej niż w przeszłości, nie możemy polegać wyłącznie na kompetencjach twardych – powtarzalnych, rutynowych, eksperckich. Te coraz częściej przejmują od nas maszyny w procesach automatyzacji.

Dotyczy to zwłaszcza biznesu. Dziś tworzenie przewag nad konkurencją, zmiana i rozwój w coraz większym stopniu zależą właśnie od kompetencji miękkich. I ci będą pierwsi, którzy to zrozumieją. Oczywiście różnie to jest nazywane. Mówi się „agile mindset”, czasami „design mindset”, „turkus” albo „holakracja”. Dla mnie to przede wszystkim relacje i postawy – empatia, odwaga, autentyzm, zaufanie, zaangażowanie itd. Bez nich jest niemożliwa jakakolwiek zmiana.

Jakie lekcje powinniśmy wyciągnąć z doświadczenia pandemii?

Wszyscy doświadczyliśmy tego, na czym polega świat permanentnej zmiany. Inaczej niż w przeszłości, destabilizacja i niepewność nie rozegrały się wyłącznie na ekranach mediów, ale stały się udziałem nas wszystkich. Taka jest niestety rzeczywistość, do której wszyscy musimy umieć się przyzwyczaić. Tego typu zmiany będą się tylko nasilać.

Pytanie, jak się na to przygotować. Na co mamy realny wpływ? Autorzy tacy jak Brené Brown czy Simon Sinek stawiają sprawę jasno: wpływ mamy tylko na to, kim jesteśmy dla siebie i jacy jesteśmy dla siebie – zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i w środowisku pracy.

Pamiętajmy, że kryzys to szansa. Pandemia nie tylko przyspieszyła procesy cyfryzacji i automatyzacji biznesu, ale też wymusiła wprowadzenie miękkich kompetencji. Wielu menedżerów po raz pierwszy musiało umieć powiedzieć ludziom „nie wiem” – przyznać się do błędu, do strachu czy porażki, okazać współpracownikom swoje człowieczeństwo, wesprzeć ich, zbudować z nimi zupełnie nowe relacje. Praca z domu pozdzierała maski, które wielu z nas zakładało wcześniej na wyjściu do miejsca pracy. Nagle się okazało, że wszyscy chodzimy w dresach, dzieciaki wrzeszczą zza ściany i mamy bajzel na półkach. I ja uważam, że to jest wspaniałe, bo tylko w takich niezakłamanych relacjach możliwe są zmiana i rozwój.

Jakie umiejętności zyskają na znaczeniu, a jakie przestaną się liczyć?

W pewnym sensie odpowiedź jest bardzo prosta – wszystko to, co mogą robić za nas maszyny, prędzej czy później ulegnie automatyzacji. Maszyna nie ma humorów, maszyna nie strajkuje, może mierzyć setki tysięcy procesów w czasie rzeczywistym i obsługiwać tyle samo klientów jednocześnie. Nie mamy szans z maszynami, jeżeli chodzi o przetwarzanie dużych ilości danych i wykonywanie powtarzalnych czynności. Maszyny nie potrafią jednak improwizować na podstawie zupełnie nowych danych. Nie potrafią też same z siebie wyszukiwać danych, których nie rejestrują, ani interpretować nietypowych wyników. Do tego maszyny wciąż potrzebują człowieka. I raczej długo to się nie zmieni.

Na znaczeniu będą więc tracić kompetencje twarde, przynajmniej w tym zakresie, w jakim je można automatyzować. Kompetencje twarde zawsze można kupić. Maszynę zawsze można kupić. Zyskiwać będą natomiast kompetencje miękkie, których kupić nie można, a na których bazuje tworzenie przewag typu odkrywanie nowych nisz na rynku czy rozwój innowacji.

„Artfulness” jest dostępne na audioteka.com.