„Bieguny niedostępności”: Wystawa o miejscach tajemniczych

Termin „bieguny niedostępności”, wyliczone matematycznie miejsca na ziemi, ukuł przeszło 100 lat temu Vilhjalmur Stefansson. Posłużył jako inspiracja prac Dobiesława Gały. Rysunki strukturalne można do 27 marca oglądać w krakowskim Międzynarodowym Centrum Kultury.

Powstała w 1920 r. definicja biegunów niedostępności służyła początkowo odróżnieniu bieguna północnego od najtrudniej osiągalnego punktu w Arktyce. Z czasem rozszerzono ją o inne obszary, miejsca odległe, tajemnicze, niedostępne dla ogółu. Takie jak słynna Strefa 51. Amerykańska baza wojskowa służąca do testów nowych rozwiązań technicznych, która obrosła w liczne teorie spiskowe związane z UFO, była bezpośrednim impulsem do powstania kompozycji Dobiesława Gały. To miejsce, choć nie leży bardzo daleko od siedzib ludzkich czy lądu, jest pilnie strzeżone i przez to niedostępne. Najprawdopodobniej prowadzone są tam owiane tajemnicą testy nowych typów broni i statków powietrznych. Wszystko to sprawia, że idealnie wpisuje się w definicję „biegunów niedostępności” i źródło inspiracji zgromadzonych pod tym tytułem prac.

Cykle prezentowane w Międzynarodowym Centrum Kultury pod wspólnym tytułem „Bieguny niedostępności” to rysunki strukturalne. Dobiesław Gała, rzeźbiarz, doktor sztuki, adiunkt na Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, obecnie prodziekan na Wydziale Rzeźby, łączy płaskorzeźbę z rysunkiem i malarstwem, przy wykorzystaniu różnych mediów: ołówka, grafitu, węgla, farby, pigmentów.

„Bieguny niedostępności” to wizualizacje odległych, często tajnych obszarów, gdzie miały miejsce niewyjaśnione zjawiska, incydenty, lub przeprowadzane są eksperymenty, które mają fatalny wpływ na okoliczną faunę i florę. Prace stanowią próbę zilustrowania najbardziej niedostępnych miejsc na ziemi, gdzie zachodzą zagadkowe zjawiska, widoczne są tajemnicze ślady zdarzeń, których konsekwencją są zmiany struktury materii. Ale również toksyczna działalność człowieka, który eksperymentując w odległych miejscach naszej planety, deformuje przyrodę.

Prace Dobiesława Gały mają również wymiar metafizyczny. Opowiadają o człowieku jako fizycznym bycie, który pozostawia w  świadomości otoczenia trwały ślad  pozazmysłowy. Ten ślad jest rodzajem deformacji struktury przestrzeni, współistnieniem w czasie, wpływaniem na przyszłość. Z upływem czasu ślad zanika, zarasta materią i biegiem życia kolejnych istnień.

Ale Dobiesław Gała w swoich pracach nie przedstawia konkretnych działań, obiektów czy maszyn, które tworzą te ślady. W zamian koncentruje się na sytuacji, która ma miejsce później, na pozostawionych znakach, odbiciach. Próbuje przewidywać proces zmian określonego miejsca. Istotnym czynnikiem jest czas, który pozwala siłom natury na ponowne zaanektowanie zniszczonego miejsca i przekształcenie go w inną strukturę.

Artysta zaznacza, że podczas odbioru prac najlepiej przełączyć percepcję na kontemplację z góry. Te prace nie są pejzażami, w których należy szukać horyzontu. Perspektywa, niczym spojrzenie z lotu ptaka, pozwala dotknąć makro- i mikrokosmosu, które kryją się w trójwymiarowych formach. Dzięki połączeniu struktur widz dostaje możliwość dotknięcia intrygujących biegunów niedostępności.

Wystawę „Bieguny niedostępności” można oglądać w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie (Rynek Główny 25) do 27 marca 2022 r.