913 dni temu za naszą wschodnią granicą pojęcia wolności, godności, a także ludzkiego życia zostały całkowicie przewartościowane. Dzień Niepodległości Ukrainy to właściwy moment, by nie tylko wspierać, lecz także próbować lepiej rozumieć Ukraińców. Nasza redakcyjna koleżanka, Iryna Volodko, specjalistka ds. rozwoju produktu Vogue.pl, która 2,5 roku temu opuściła swój dom, wybiera książki, filmy, projekty i wydarzenia, które mogą w tym pomóc.
Książki
„Internat”, Serhij Żadan, Wydawnictwo Czarne
W Ukrainie Serhij Żadan to kulturowy fenomen. Oprócz tego, że jest znanym poetą i pisarzem (w marcu 2022 roku był nominowany do Literackiej Nagrody Nobla), jest też członkiem ukraińskiej grupy rockowej Żadan i Sobaky. Od początku wojny jest również wolontariuszem i pomaga wojskowym, a w 2024 wstąpił do armii. Jego „Internat” przenosi do początków rosyjskiej agresji w 2014 roku w Donbasie i opowiada historię zwykłego nauczyciela, który nagle musi skonfrontować się z rzeczywistością.
„Drabina”, Eugenia Kuzniecowa, Wydawnictwo Znak
Książki Eugenii Kuzniecowej w Ukrainie utrzymują się na listach bestsellerów od 2021 roku, kiedy to zadebiutowała opowieścią „Nim dojrzeją maliny”. W swojej drugiej książce opowiada historię ukraińskiej rodziny uciekającej od wojny do Hiszpanii. To nie jest książka dramatyczna i mroczna, jest w niej bowiem miejsce także na czarny humor. Umiejętność uśmiechania się pomimo strasznych wydarzeń to zdecydowanie to, co pragną ocalić Ukraińcy.
„Droga do niewolności”, Timothy Snyder, Wydawnictwo Znak
Amerykański historyk, profesor Uniwersytetu Yale, jest specjalistą od historii Europy Środkowo-Wschodniej, Związku Radzieckiego i Holokaustu. Nosi nieoficjalny tytuł przyjaciela Ukrainy, bo wspiera ją na wszystkich możliwych poziomach: od wiralowych postów na platformie X (wcześniej Twitter) po felietony. W jednej ze swoich ostatnich książek obala iluzję o ostatecznym zwycięstwu demokracji po upadku Związku Radzieckiego i proponuje przyjrzeć się działalności współczesnej Rosji, która grozi nie tylko państwu Ukraińskiemu, lecz także demokracji na całym świecie.
„Wrota Europy. Zrozumieć Ukrainę”, Serhii Plokhy, Wydawnictwo Znak
Książki związane z historią Ukrainy, Związku Radzieckiego i Rosją znanego ukraińskiego historyka, profesora Uniwersytetu Harvarda, są wydawane w wielu językach na świecie. „Wrota Europy. Zrozumieć Ukrainę” jest uważana za jedną z najważniejszych pozycji. Oferuje kompleksowy wgląd w historię i pomaga spojrzeć przez pryzmat przeszłości na dzisiejsze wydarzenia i je zrozumieć.
„Contemporary Ukrainian Prose and Poetry”, wyd. „Vogue Ukraine”
Projekt zespołu ukraińskiej edycji „Vogue’a” przedstawia czytelnikom najważniejszych współczesnych ukraińskich autorów. Ilustrację wykonała Yelena Yemchuk, twórczyni obrazu, który znalazł się na okładce „Vogue Polska” w kwietniu 2022 roku. W książce umieszczone są oryginalne teksty w języku ukraińskim oraz ich angielskie tłumaczenia. To piękne wydanie jest idealnym pomysłem na pierwsze spotkanie z literaturą ukraińską.
Filmy
„Pamfir”
Główny bohater to przemytnik, który pracuje za granicą, żeby utrzymać rodzinę. Zbieg okoliczności powoduje, że musi wrócić do starego „zawodu” i skonfrontować się z miejscową grupą kryminalną. Oprócz wciągającej historii film jest bardzo malowniczy, pokazuje piękne krajobrazy i ciekawą górską tradycję Ukrainy – ludowe święto Małanka, czyli lokalną noworoczną tradycję (karnawał z przebraniami i maskami). W Polsce film można obejrzeć na Canal+.
„Klondike”
Jest 2014 rok, początek rosyjskiej inwazji w Donbasie. Para głównych bohaterów nie może zdecydować, czy wyjeżdżać i porzucać swój dom. W tle katastrofa MH17 (17 lipca samolot cywilny Malaysia Airlines został zestrzelony przez rosyjską rakietę). Mocna historia ze wspaniałą grą aktorską. Szczególne wrażenie robi finał. Film został doceniony na festiwalu Sundance 2022 (Najlepszy zagraniczny reżyser dramatu) i Berlinale 2022 (Konkurs poza sekcją główną). W Polsce film można obejrzeć na Canal+.
„Kochasz mnie?”
Młoda dziewczyna, Kira, obsesyjnie szuka miłości. Na pierwszym planie są jednak trudne relacje rodzinne, w tle – szare życie w Kijowie na rok przed upadkiem Związku Radzieckiego. Z kolorów: czerwień szminki skradzionej mamie i prezenty przywiezione z zagranicy przez znajomego rodziny: filmy, modne ubrania i butelka Pepsi. Czasami smutny, czasami zabawny film, który pozwala utożsamić się z bohaterką. W Polsce dostępny na platformie Max.
„20 dni w Mariupolu”
– To pierwszy Oscar w historii Ukrainy. Jestem zaszczycony, ale prawdopodobnie będę pierwszym reżyserem na tej scenie, który powie, że wolałby nigdy nie zrobić tego filmu. Chciałbym móc to zamienić na sytuację, w której Rosja nigdy nie zaatakowała Ukrainy, nigdy nie okupowała naszych miast – powiedział reżyser Mstysław Czernow podczas oscarowej gali. Przerażające zdjęcia z Mariupolu nagrane podczas pierwszych 20 dni inwazji Rosji na pełną skalę. Film, który ogląda się trudno, ale który obejrzeć trzeba. W Polsce dostępny na Canal+.
Projekty medialne
Ukraїner
Projekt, który się zaczął w 2016 roku od ekspedycji różnymi regionami Ukrainy i publikacji wideo, zdjęć i historii w języku ukraińskim oraz innych wersjach językowych skupiał się na turystycznej promocji kraju, opowiadaniu o ukraińskiej kulturze, naturze, ludziach. Od ataku Rosji zespół dokumentuje wojnę i „publikuje historie o niezłomności Ukraińców, zbierając historie ewakuowanych, przeprowadzając wywiady z aktywistami i ujawniając rosyjską propagandę”. Dzięki archiwalnym publikacjom udało się zachować historie nieistniejących już miejsc i ludzi.
United 24 Media
Projekt United 24 powstał w maju 2022 roku z inicjatywy prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego. To platforma dla obcokrajowców ze zbiórką na rzecz Ukrainy. W lipcu 2022 roku został uruchomiony również projekt United 24 Media – serwis, który skupia się na sześciu głównych tematach: wojnie, historii, ludziach, technologii, biznesie i kulturze. To sposób, by być na bieżąco i obronić się przed fake newsami.
Wydarzenia
Ukraina! Festiwal Filmowy
Festiwal Filmowy Ukraina! od 2016 roku przedstawia polskiemu widzowi kino ukraińskie. W jego programie znajdują się filmy fabularne, dokumentalne, krótkometrażowe i animowane. Produkcje, o których było głośno w Ukrainie, i te nagradzane na międzynarodowych festiwalach. Filmy ukraińskie dopiero docierają na polskie platformy streamingowe, dlatego to wydarzenie to dobra okazja, by się z nimi zapoznać. Tegoroczna edycja festiwalu odbędzie się w dniach 21–27 października w Warszawie oraz online w dniach 1–17 listopada na platformie Megogo.pl. Jesienią zagości również w innych miastach Polski, m.in. we Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu, Toruniu, Białymstoku, Łodzi, Lublinie i in. Więcej na Ukrainaff.com.
Muzyka
Onuka
Połączenie muzyki elektronicznej i ukraińskich instrumentów ludowych. Nazwa Onuka („wnuczka”) jest hołdem dla zmarłego dziadka wokalistki, ukraińskiego mistrza instrumentów muzycznych. Świeża interpretacja kultury ukraińskiej i przedłużenie rodzinnej tradycji. Duże wrażenie robią występy na żywo, np. kiedy na scenie pojawia się trembita – mierzący cztery metry długości instrument górskiej kultury ludowej albo gdy wokalistka przy konsoli DJ-a zaczyna grać na sopiłce. W tekstach piosenek pojawiają się częste nawiązania do wyzwań ekologicznych. Jej album „Vidlik” był dedykowany tragedii w Czarnobylu w 1984 roku.
DakhaBrakha
W tym roku ukraiński kwartet DakhaBrakha świętuje swoje 20-lecie. Ponieważ zespół zrodził się w kijowskim teatrze Dakh, ich występy to teatralizowane performanse w niezwykłych strojach zainspirowanymi ludowymi ubraniami i instrumentami. Swoją muzykę żartobliwie określają jako „chaos etniczny”. Inspirują się folkiem, łączą różne style muzyczne, inspirują się m.in. ludowymi pieśniami ukraińskimi. W listopadzie dadzą pięć koncertów w polskich miastach: Warszawie (14 listopada), Gdańsku (15 listopada), Poznaniu (16 listopada), Krakowie (18 listopada) i Wrocławiu (19 listopada).
Jamala
Piosenkarka narodowości krymsko-tatarskiej, co bardzo się odbija w jej twórczości. Piosenka „1944”, która zwyciężyła na Eurowizji, porusza temat deportacji Tatarów krymskich w 1944 roku przez Związek Radziecki. Wykonana w 2016 roku, 2 lata po okupacji Półwyspu Krymskiego przez Rosję, nabrała dodatkowego znaczenia. W zeszłym roku piosenkarka wypuściła płytę „QIRIM” z starożytnymi krymsko-tatarskimi pieśniami. Jamala wystąpi 24 sierpnia przy placu Zamkowym w Warszawie z okazji Dnia Niepodległości Ukrainy.
Moda
Bevza
Jedna z najbardziej znanych ukraińskich marek biżuteryjnych, która czerpie inspiracje z ukraińskich roślin: nagietka, wierzby, kaliny, a także kłosa pszenicy, któremu odpowiada żółty kolor ukraińskiej flagi. Pod koniec 2022 roku marka wprowadziła do kolekcji nową biżuterię – kolczyki i naszyjnik „Spalony kłos”. Kolekcja jest „symbolicznym przypomnieniem ceny, jaką zapłacono za ukraińską pszenicę”. To właśnie w 2022 roku świat obiegło zdjęcie autorstwa Mstysława Czernowa (dziennikarz i reżyser filmu „20 dni w Mariupolu”) z polem płonącym po kolejnym rosyjskim ataku.
Etnodim
Tradycja noszenia wyszywanej koszuli (zwłaszcza w tak ważne dni jak Dzień Niepodległości) robi się w Ukrainie coraz bardziej popularna. Po wybuchu wojny narodził się wręcz trend wyszywania swojej własnej koszuli ręcznie, choć jest to dość trudne zadanie. Etnodim to marka, która od lat reinterpretuje ukraińską tradycję wyszywanych ubrań. Kolekcje dedykują różnym regionom Ukrainy, artystom, mitologii. Ostatnia powstała we współpracy z marką Nadiia i została zainspirowana listami znanych ukraińskich pisarek z XIX i początku XX wieku i ukraińskim kinem poetyckim
Gunia Project
Marka dba o rozwój i odrodzenie rzemiosła, projektuje ubrania, biżuterię, akcesoria i przedmioty użytkowe, inspirując się ukraińską estetyką różnych epok. Ich styl wpisuje się we współczesną garderobę czy wnętrza, nie tylko tradycyjnie ukraińskie. Od ceramicznej świeczki ptaszka i cukiernicy z rusałką do jedwabnych apaszek i lnianych sukienek.
Ludzie, których warto śledzić
Julia Tymoshenko (@yulia_tymosha)
Zaczęło się od emocjonalnego postu, który Julia Tymoshenko opublikowała w pierwszy dzień inwazji Rosji na Ukrainę. Wiadomość adresowana do przyjaciół i znajomych, z którymi studiowała za granicą, stała się wiralem. W swoich postach i stories (głównie w języku angielskim) wyjaśnia ważne kwestie dotyczące wojny, a także pokazuje codzienne życie w Kijowie. Poleca ukraińskie marki modowe, wspiera zbiórki na rzecz wojska, publikuje relacje z nowej wystawy, a później – jak próbuje się ukryć w łazience podczas kolejnego ataku rakietowego. To jej „war-life balance”.
Mariam Naiem (@mariaaamnaiem)
Mówi, że „próbuje edukować świat przez pryzmat postkolonializmu”. Choć anglojęzyczne posty publikuje rzadko, porusza trudne tematy i przekazuje wiedzę w skondensowany sposób. Ma dyplom z kulturoznawstwa, więc często tłumaczy, dlaczego świat musi przyjrzeć się praktykom kultury rosyjskiej w odniesieniu do Ukrainy. Oprócz pisania postów na Instagramie Mariam udziela komentarzy międzynarodowym mediom, ostatni z artykułów ukazał się na „The New York Times”.
Kostiantyn & Vlada Liberov (@libkos)
Małżeństwo fotografów do 24 lutego 2022 roku zajmujących się głównie zdjęciami par i prowadzeniem warsztatów fotograficznych. Od pierwszych dni pełnoskalowej inwazji dokumentują wojnę. Zwykle nie publikują treści w języku angielskim, ale ich zdjęcia nie potrzebują tłumaczenia. W ich stories można znaleźć relacje z miejsc, które za chwilę pojawiają się w mediach na żółtym pasku.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.