Lara Gessler i Anda Rottenberg o zapachach, które wpłynęły na ich życie

Oswaja i udomawia przestrzeń, potrafi zafundować melancholijną podróż w czasie, symbolicznie wyznacza nowy etap w życiu. Bywa dziełem sztuki. Może być piękny, przyjemny, kojący lub nie do zniesienia. Nie pozwala tylko na jedno: na neutralność. Lara Gessler i Anda Rottenberg opowiadają o zapachach, które wpływ na ich życie.

Lara Gessler, cukierniczka, businesswoman, autorka książek: Dbam o to, by dzieci wzrastały wśród takich woni, które budują nasz dom, naszą historię i rozwijają ich pamięć zapachową.

Zapach nie kłamie. Ściśle łączy się z odczuciami, poczuciem bezpieczeństwa. To jeden z naszych pierwszych radarów: na otoczenie, ludzi, jedzenie. Dla mnie to ten czynnik, który pozwala mi się w jakimś miejscu najsilniej zakorzenić, udomowić je i złapać jego rytm. Dbam o to, by dzieci wzrastały wśród takich woni, które budują nasz dom, naszą historię i rozwijają ich pamięć zapachową. Kocham zapachy korzenne i woń palonego drewna, kojarzą mi się z emocjonalnym ciepłem, rodzinnością, bezpieczeństwem, więc szukam takich nut zarówno w kosmetykach, jak i zapachach do wnętrz. Wierzę, że dom powinien od progu przytulać – jeszcze zanim zdejmie się kurtkę i buty, ten pierwszy wdech powinien mówić o nim wszystko. Jestem teraz na etapie poszukiwań zapachu do nowego domu. Sprawdzam, czy ten, który tworzył atmosferę naszego poprzedniego mieszkania, czyli Basilicum Reed, przyjmie się w nowym. Jeśli tak, pójdę za ciosem i sięgnę po świece i mydła z tej samej linii.

Jestem stała w uczuciach – lubię, kiedy ktoś kojarzy mi się z jakimś zapachem, i sama też jestem wierna jednemu czy dwóm flakonom. Zapach jest dla mnie też przypieczętowaniem zmiany: kiedy rozstawałam się z partnerem, bez żalu żegnałam też perfumy związane z tą relacją. Uważam, że to bardzo higieniczne. Gigantyczną miłością i zapachem mojej obecnej relacji jest Tabac Rouge Phaedona, ale mam też słabość do kompozycji French Lover z ogórkiem i jałowcem, którą nosi mój mąż. Ostatnio zaciekawiły mnie też mięciutka wanilia czy przyjemnie otulająca tonka, jak w tytoniowo-rumowej wodzie perfumowanej Jazz Club. To jest obecnie bardzo moje i czuję, że może być związane z byciem mamą, prowadzeniem domu i potrzebą zapewnienia przytulności i ciepła moim bliskim, choć na poprawę nastroju sięgam też po Acqua di Parma albo coś z zielonej kolońskiej linii Hermèsa, albo coś z neroli.

Moja mama kocha białe kwiaty i już zawsze będzie mi się kojarzyła z jaśminem, gardenią, konwalią i lilią, z całą ich słodyczą i pudrowością. Podobnie jest w linii męskiej: wszyscy mężczyźni w mojej rodzinie zawsze pachną tak samo. Pamiętam długie wieczory w knajpie, kiedy zakradałam się do garderoby i zanurzałam nos w poszetkę wyjętą z marynarki taty, kładłam ją na poduszce i zasypiałam otoczona jego zapachem. To takie stałe rzeczy w życiu, rodzaj kotwicy, które przez to, że niezmienne, są ważnym punktem odniesienia i dają poczucie bezpieczeństwa.

Anda Rottenberg, szefowa działu kultury w „Vogue Polska”: Późno sięgnęłam po perfumy, bo dopiero pod koniec studiów, za to od razu po Chanel N^o 5. Wcześniej nie było mnie na nie stać, ale nie wyobrażałam sobie, że mogę pachnieć byle czym.

Mama miała różne buteleczki z pulweryzatorem i nawet jeśli to nie były najbardziej wyszukane zapachy, byłam przyzwyczajona do tego, że gdy kobieta wychodzi z domu, to pięknie pachnie. Sama późno sięgnęłam po perfumy, bo dopiero pod koniec studiów, za to od razu po Chanel N^o 5. Wcześniej nie było mnie na nie stać, ale nie wyobrażałam sobie, że mogę pachnieć byle czym. Lubię, kiedy zapach tak zespala się z moją skórą, że go na sobie nie czuję. Taki jest np. Gres od marki Cabochard. Dostałam kiedyś flakon od znajomych – bardzo wytrawny, skórzano-tytoniowy, piękny zapach całkowicie inny niż wszystko, co można było wtedy dostać w sklepach. Kiedy minęła mi fascynacja chanelowską piątką, zwróciłam się ku Coco i czasem do niej wracam. Z kolei Venise dostałam w jednej z paczek, które przychodziły do nas w stanie wojennym – mocny, karnawałowy zapach silnie kontrastował ze zgrzebnością lat 80., przez co szalenie mi się podobał. W prezencie dostałam też Samsarę Guerlain. Bardzo lubiłam te perfumy, ale kiedyś podczas lotu do Wiednia buteleczka niefortunnie się w torebce otworzyła i cała zawartość się wylała, a ja długo nie mogłam się tego zapachu pozbyć. To było nie do zniesienia, do dziś wszystkie o podobnym brzmieniu odpadają. Później odkryłam, że moim zapachem jest przedwojenny Shalimar, z którym przeżyłam następne 25 lat. Używam go rzadko, bo to zapach wieczorowy, ale zdążyłam „zarazić” nim wszystkie o pokolenie młodsze koleżanki w wieku mojej synowej. A na marginesie: moja synowa sama robi mydła z oliwy z oliwek i od paru lat używam tylko ich. Wykonuje je tradycyjną metodą: gotuje ług, dodaje oleje, zasadę, czasem także zioła, potem suszy, kroi i zawija w gazetę. Jest bezwonne. Jak wszystkie kosmetyki, jakich używam – poza perfumami.

Kiedyś Małgosia Szczęśniak zaciągnęła mnie w Monachium do małej wytwórni perfum, w której na zakończenie opery tworzonej razem z Warlikowskim kupiła perfumy dla całej ekipy. Stanęła przed półką z flakonami, przewąchała z 15 pozycji i bez wahania wybrała te najlepsze. Kupiłam sobie wtedy chyba ze trzy kompozycje: piękne, bardzo wytrawne, z drzewem sandałowym, tytoniem, starym drewnem, ale niestety zgubiłam ich opakowania. Wiele rzeczy wyrzucam, nie przywiązuję się do przedmiotów, bo tylko tak można uciec przed zapachem starości. Nie ciał, ale mieszkań – ciasnych, dusznych, zakurzonych przestrzeni zapełnionych stosami gazet, gromadzonych latami i upychanych po szafach ubrań, które obrastają w niechciane wonie.

Zapach może być dziełem sztuki. Wymyślił to Włodek Borowski, mój były przyjaciel (były, bo zrywał przyjaźnie) w prywatnej niehandlowej galerii u Dłużniewskich na Piwnej. Zaprezentował tam ozdobną, kutą w żelazie popielniczkę na wysokiej nodze, umieścił w niej sztuczne maki i wlał tanie perfumy. Wszystko przeczyło wszystkiemu, bo przecież maki są bezwonne, a pojemnik na pety pachnie całkiem inaczej, ale dzięki temu artystyczny cel wielokrotnego zakłócenia został osiągnięty. Dziś rzadko mi się zdarza odwiedzać pracownie malarskie, ale dobrze pamiętam ich zapach: olejnych farb, terpentyny, świeżo zagruntowanych blejtramów – absolutnie niepodrabialny. Marina Abramović na biennale w Wenecji miała perfomans: przez kilka dni siedziała na kupie gnijących kości, skrobiąc je. W pomieszczeniu było gorąco, więc rozkład postępował, a fetor był tak silny, że nie dało się tam wytrzymać dłużej niż kilka minut. Artystka skoncentrowała całą siłę woli, by całkowicie podporządkować sobie zmysły.

Cały artykuł przeczytacie w grudniowym wydaniu magazynu „Vogue Polska”. Do kupienia w salonach prasowych, online z wygodną dostawą do domu oraz w formie e-wydania.