Justyna Kopińska: Jak uspokoić nasz umysł

Musimy nauczyć się dawkować sobie bodźce. Eksperci radzą, jak uspokoić umysł, jak wprowadzić się w stan skupienia, jak zwiększyć produktywność.

Amerykańska pisarka Joyce Carol Oates uważa, że nasz mózg nie osiągnie już poziomu skupienia najwybitniejszych twórców XIX wieku.

Zapytałam najbardziej znanego eksperta od skupienia i produktywności, czy zgadza się z tą obserwacją. – Tak, z zastrzeżeniem, że sytuacja różni się w zależności od miejsca na mapie. Badania w Stanach Zjednoczonych pokazują, że spędzamy przed różnego rodzaju ekranami – telefonami, komputerami, telewizorami, tabletami – zdecydowanie więcej czasu niż z najbliższymi. Nawet kilkanaście godzin dziennie – mówi mi Chris Bailey.

Chris Bailey: Gdy chłoniemy nowości, nasz mózg zostaje nagrodzony zastrzykiem dopaminy

– Algorytmy budowane przy pomocy sztucznej inteligencji tworzone są w taki sposób, by optymalizować się pod kątem nowości. Z licznych badań wiemy, że kora przedczołowa mózgu działa na rzecz tego, co nowe, urokliwe lub groźne. Przy każdej nowatorskiej rzeczy, na którą skierujemy uwagę, nasz umysł nagrodzony zostaje zastrzykiem dopaminy. To substancja neurochemiczna powodująca oczekiwanie na przyjemność. Proces wygląda następująco: budzimy się, sprawdzamy Instagram, wiadomości, e-maile, prasę internetową, Twittera i kręcimy się w napędzanej dopaminą pętli informacji zwrotnej. Wycofanie jest łatwe w przypadku czynności zarządzanych chronologicznie, jak prasa drukowana. Lecz współcześnie część naszego umysłu na stałe pozostaje w rękach algorytmów. Niestety, w świecie wirtualnym oczekiwanie na przyjemność nie przekłada się na satysfakcję. Pozostajemy więc niezaspokojeni. Wiele osób utknęło w tej rzeczywistości. Brak skupienia jeszcze nigdy nie był tak dużym problemem – dodaje Bailey.

Skupienie się może być wyzwaniem nawet dla ekspertów, a co dopiero dla dzieci i nastolatków

Interesujące wydaje się to, że nawet Andrew Huberman, neurobiolog z Uniwersytetu Stanforda, na czas pracy twórczej zamyka swój telefon w szafce na klucz. Przez jakiś czas zostawiałam wyciszony telefon na biurku w trakcie pisania. Huberman uświadomił mi, że koncentracja jest zaburzona już przez samą świadomość obecności tego urządzenia. – Zgadzam się z Andrew. Zajmujemy się tym tematem zawodowo, a i tak nie potrafimy uwolnić się od systemu nagród – mówi mi Bailey.

Jeśli dla znanych ekspertów to uwolnienie od sygnału wzmacnianego dopaminą jest trudne, to dla dzieci i nastolatków spędzających wiele czasu w sieci okazuje się niemal niemożliwe.

Jak skupić się dokładnie na tym, na czym akurat chcemy?

Ważne więc, by stosować techniki uspokajające nasz umysł. Autor podcastu „On Purpose”, były mnich Jay Shetty, podkreśla, że zawsze fascynowała go droga do życia, w którym czujesz się spełniony. Po powrocie z Indii prowadził szkolenia w brytyjskich korporacjach na temat tego, jak przeciwdziałać wypaleniu.

Shetty przez kilka lat studiował księgi, z których czerpią mnisi, i w swoich przemówieniach łączył je ze współczesnymi teoriami biznesowymi. Największe zainteresowanie wzbudziły jego rozważania na temat tego, jak nie poddawać się presji wywieranej przez innych. Mówił o potędze samokontroli, która pozwala na skupienie umysłu dokładnie na tym, na czym chcemy, nawet w trudnych warunkach zewnętrznych.

To zgadza się z moimi przekonaniami na temat współczesnego chaosu i szkodliwości tak licznych głosów spotęgowanych przez bodźce algorytmiczne.

Produktywność to wykonanie zadania, które sami sobie powierzyliśmy

W tej trudnej rzeczywistości możemy stopniowo szkolić mózg do koncentracji na wybranych zagadnieniach.  – Zaplanowałaś napisanie trzech stron raportu przed południem? Jeśli ci się uda, jesteś produktywna. Lecz gdy zaplanowałaś odpoczynek na plaży, piña coladę i rozmowę z przyjacielem i zrealizowałaś ten plan, to także przykład doskonałej produktywności. Celem może być nabranie sił, ukojenie – mówi Bailey.

Zatem budujmy umysł, który będzie zajmował się dokładnie tą sprawą, której w naszej intencji ma poświęcać uwagę.

Shetty radzi, by zadać sobie pytanie, czy żyjemy w przyjaznej, czy we wrogiej rzeczywistości. Warto też pytać, jaką rzeczywistość wokół siebie kształtujemy.

*

Justyna Kopińska – dziennikarka. Doświadczenie zawodowe zdobywała w Stanach Zjednoczonych i Afryce Wschodniej. Jest laureatką Nagrody Dziennikarskiej Amnesty International – Pióro Nadziei.

Otrzymała Nagrodę PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego, Grand Press oraz Nagrodę „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej. Dwukrotna laureatka Mediatorów.

Autorka sześciu książek, m.in. „Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie”, „Polska odwraca oczy” i „Współczesna wojna”. Jako pierwsza dziennikarka z Polski otrzymała European Press Prize w kategorii „Distinguished Writing Award”.