Justyna Kopińska: Świętość nie istnieje

Nie wierzę w nieomylność. Uważam, że świętość nie istnieje. Pod każdym pomnikiem kryje się człowiek z krwi i kości. Z sumą dobrych i złych uczynków.

Hanna Krall uważała, że każdy z nas ma w sobie cząstkę komendanta obozu w Treblince i cząstkę Marka Edelmana. Warto sprawdzić, które warunki psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne wyzwalają w ludziach potrzebę okrucieństwa, a które kształtują postawę zaangażowania. To twierdzenie zgodne z licznymi badaniami socjologicznymi i eksperymentami psychologicznymi przeprowadzonymi po II wojnie światowej, w których próbowano wyjaśnić zjawisko siły autorytetu i bezwolnego tłumu.

– W tamtych czasach wszystko było tuszowane. Do czasu skandalu bostońskiego wszystko było tuszowane – tłumaczy papież Franciszek, gdy dziennikarka argentyńskiego „La Nación” pyta o jego stosunek do zarzutów wobec Jana Pawła II.

A zatem takie warunki panowały w Kościele. Mówi o tym otwarcie głowa tej instytucji. A mimo to ogromna liczba ludzi gotowa jest na wojną polsko-polską w tej sprawie. Zapowiadane są marsze w obronie papieża Polaka, akcje obronne w szkołach, tworzy się specjalną uchwałę sejmową.

– Przed ujawnieniem sprawy bostońskiej rozwiązaniem było przeniesienie księdza, a co najwyżej „zmniejszenie jego roli”, jeśli nie było rozwiązania. Ale bez skandalu. Według danych międzynarodowych dzieje się tak w 42 proc. przypadków w rodzinie i w sąsiedztwie – wyjaśnia papież.

Ludzie, przyzwyczajeni do tej taktyki w Polsce, uważają, że o stanowczości wobec pedofili świadczą takie określenia jak „grzech”, „zgorszenie” czy „zamach na integralność moralną młodych”.

To błąd powielany w wielu publikacjach. Tuszowanie nie jest pochwałą pedofili, tylko akceptacją przeniesienia sprawcy do innej parafii lub za granicę. Te działania oraz niezgłaszanie spraw prokuratorom i policji umożliwiają trwanie tego procederu. Prawdą jest, że nie tylko Kościół tak wówczas postępował. Nie zmienia to faktu, że – jak mówi sam papież – tuszowanie pedofilii było standardem. 

W książce „Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie” wymieniam jedynie te przypadki kar sióstr zakonnych wobec dzieci, które znalazły potwierdzenie w aktach lub dwóch niezależnych źródłach. Rzetelność dziennikarska to udokumentowanie przedstawionych wniosków. Ich podważanie powinno wymagać zaangażowania i wysiłku.

Reportaż Marcina Gutowskiego „Franciszkańska 3” korzysta z wielu źródeł i informatorów. Nie opiera się jedynie na materiałach SB, jak chcieliby ci, którzy tuszowaniu zaprzeczają. Przychylni Karolowi Wojtyle mają prawo zweryfikować informacje, ale bazując na rzetelnych źródłach. Zamiast koniecznego w tej sytuacji otwarcia kościelnych archiwów kluczową dyskusję sprowadza się do walki politycznej i emocji. 

W 2002 roku dziennikarze „Boston Globe” rozpoczęli publikowanie serii tekstów o tuszowaniu pedofilii. To jedna z najważniejszych spraw w historii dziennikarstwa śledczego. Dotyczyła kilkudziesięciu wpływowych sprawców i ponad tysiąca ofiar. Od niej rozpoczęły się zmiany w Kościele. Na przestępstwa seksualne zaczęto wreszcie reagować adekwatnie do ich ciężaru.

Także dzięki „Boston Globe” nadal wierzę w odwagę dziennikarzy, informatorów, prokuratorów, pokrzywdzonych. Pamiętajmy, że zmiany w traktowaniu przestępców seksualnych zaczęły się od rzucania światła na zakurzony dywan historii.

*

Justyna Kopińska: dziennikarka, socjolożka, zajmuje się tematyką kryminalną związaną z prawem karnym, sądami i więziennictwem. Doświadczenie zawodowe zdobywała w Stanach Zjednoczonych i Afryce Wschodniej. Jest laureatką Nagrody Dziennikarskiej Amnesty International, Pióro Nadziei.

Otrzymała Nagrodę PAP im. Ryszarda Kapuścińskiego, Grand Press, Nagrodę Newsweeka im. Teresy Torańskiej oraz wyróżnienie Radia ZET im. Andrzeja Woyciechowskiego. Dwukrotna laureatka Mediatorów. Autorka pięciu książek, m.in. „Z nienawiści do kobiet” i „Polska odwraca oczy”.

Jako pierwsza dziennikarka z Polski otrzymała European Press Prize w kategorii „Distinguished Writing Award”.