Czy moda może opowiadać o cierpieniu? A jeśli tak, to w jak sposób powinna upominać się o ofiary wojen i tych, którzy żyją w strachu przed bombami? Od miesięcy zastanawiamy się nad tym w kontekście tragedii w Ukrainie. W 2023 roku nowych odpowiedzi udzielił Charaf Tajer, założyciel luksusowej marki Casablanca. Przed zaprojektowaniem najnowszej kolekcji pojechał do zrujnowanej Syrii.
Urodził się w Paryżu, lecz jego rodzice pochodzą z Maroka, a nazwa firmy nawiązuje do marokańskiej metropolii, w której dzieje się akcja jednego z najsłynniejszych filmów o miłości. „Casablancę” kręcono jednak głównie w studiu w Hollywood, za to w dumnym, maghrebskim mieście swoją prawdziwą historię miłosną przeżyli podobno rodzice projektanta. Nazwa marki upamiętnia ich romans, a miłość napędza jej sukces.
Charaf Tajer jest jednym z ośmiu wygranych LVMH Prize 2020. Konsekwencją nagrody była jego kolekcja torebek, zrealizowana we współpracy z Bulgari, gigantem rynku luksusowej biżuterii. Swego czasu spekulowano, że Tajer obejmie stery w dużym domu mody. Wiemy, że rozmawiał z Donatellą Versace. Projektant ma jednak szanse na zbudowanie własnego potężnego, francuskiego domu mody, bo chociaż siedziba jego firmy mieści się teraz w Londynie, marzeniem Charafa jest adres w rodzinnym Paryżu.
Piękno, ból, odwaga
Podczas majowej MET Gali komplet Casablanki nosił Ashton Sanders, znany z roli w filmie „Moonlight”. Inni fani designu Tajera to nigeryjski wokalista Burna Boy, Lil Nas X, Skepta, Gigi Hadid, Kendall Jenner. Naomi Campbell przyszła na styczniowy pokaz w pasiastym garniturze Casablanki.
Scenografię show „For The Peace” tworzył skąpany w kwiatach kadłub samolotu, otoczony różnokolorowym flagami. Zamiast państwowych lub politycznych symboli widniały na nich serca – zmodyfikowane loga Casablanki. Zanim zobaczyliśmy ubrania, Charaf Tajer wygłosił przemówienie.
„W ubiegłym roku moja przyjaciółka opowiedziała mi niesamowitą historię o młodych ludziach w Syrii, którzy, ryzykując wszytko, szukali zabawy. Robili coś, co nam wydaje się zwyczajne: imprezowali. Różnica między nimi i nami jest taka, że ich ogarniał jednocześnie strach przed bombardowaniami, dla nich zabawa był aktem odwagi i oporu. Zainspirowany opowieścią Mai, odwiedziłem pełen paradoksów Damaszek. Wśród ruin dostrzegłem ludzką życzliwość, wielkoduszność i odradzenie się najstarszej stolicy na świecie” – relacjonował Charaf Tajer. „Powinniśmy poruszać ważne sprawy, głośno krzyczeć i robić wszytko to, co możemy, by stworzyć lepszy świat. Taki jest cel tej kolekcji. To spektakl inspirowany odwagą, odzwierciedlenie bólu i piękna, których doświadczyłem w strefie działań wojennych” – kontynuował, nawołując do walki o pokój.
Obraz Syrii w 2022 roku
Syrię, którą mógł zobaczyć Tajer, ukazuje opublikowany na YouTube reportaż „7 Days in Syria in 2022”. Thomas Brag, Szwed mieszkający w Paryżu, po przekroczeniu libańskiej granicy i 12 punktów kontrolnych dotarł do Damaszku, gdzie oglądał zachwycające fasady i dziedzińce. W jednym z najstarszych miast na świecie miesza się dziedzictwo niezliczonej liczby religii, narodów i kultur, m.in: asyryjskiej, babilońskiej, perskiej, greckiej, rzymskiej, bizantyjskiej, arabskiej, osmańskiej, żydowskiej, chrześcijańskiej czy muzułmańskiej.
W filmie widzimy elegancko ubrane dzieciaki, które po raz pierwszy bawią się w wesołym miasteczku, napędzanym siłą ludzkich rąk. Energia elektryczna jest tu bowiem reglamentowana, dostępna tylko przez część doby. W Damaszku reporter spotykał świętującą ukończenie szkoły średniej rozśpiewaną, roztańczoną młodzież. Jednak po wyjeździe z miasta ogląda niemal wyłącznie morza ruin, które zaczynają się już na przedmieściach. Te gruzy były niegdyś dużymi, odwiecznymi miastami. Ludzie, których spotyka, są roześmiani, niewiarygodnie życzliwi, gościnni, pełni nadziei. Bardzo często są też stylowo ubrani. Kolory i kroje wciąż mają tu ogromne znaczenie.
Wojna trwa, ludzie znikają
Wojna domowa w Syrii trwa od 2011 roku, a jej zarzewiem były antyprezydenckie i prodemokratyczne, pokojowe protesty. Konflikt pochłonął około pół miliona ofiar, a około 10 milionów zmusił do uchodźctwa. Zniszczenia w założonym 11 tysięcy lat temu Aleppo porównuje się do katastrofy Warszawy, którą zrównano z ziemią w 1944 roku, w trakcie i tuż po Powstaniu Warszawskim.
Dziś walki i bombardowania prowadzone są w części kraju, lecz sytuacja w Syrii jest ciągle tragiczna. Prezydent Baszar al-Asad to sojusznik Rosji. Dyktator wsparł Władimira Putina, gdy ten rozszerzył brutalną inwazję na Ukrainę. Wcześniej władca z Moskwy pomógł Asadowi odzyskać władzę nad Syrią. Szacuje się (dane przytaczane przez Human Rights Watch), że rosyjskie lotnictwo zabiło około 25 tysięcy cywili. Baszar al-Asad sprzyja również Iranowi.
„2022 był dla cywili w Syrii kolejnym rokiem zmagań z poważnymi nadużyciami i ekstremalnymi trudami, których przyczyną wciąż są działania syryjskiego rządu i innych stron konfliktu. Potęguje je najgorszy ekonomiczny i humanitarny kryzys, z którym kraj boryka się od początku rozpoczętego w 2011 roku konfliktu. We wrześniu przewodniczący Niezależnej Międzynarodowej Komisji Śledczej ONZ ostrzegł, że w kraju znowu mogą wybuchnąć walki na wielką skalę” – to słowa, którymi rozpoczyna się raport na temat Syrii, przygotowany przez organizację pozarządową Human Rights Watch.
Dalej czytamy, że kierowane przez Baszara al-Asada służby siłowe odpowiedzialne są za zaginięcia, tortury i bezprawne zatrzymania ludzi. Złe traktowanie dotyka osoby starsze, dzieci, osoby z niepełnosprawnościami. Władzę utrudniają powroty uchodźcom, bezprawnie konfiskują mienie i burzą ich domy.
„Syryjczycy stanęli w obliczu najgorszego kryzysu gospodarczego od 2011 roku. Wywołał go przedłużający się konflikt zbrojny, kryzysy gospodarcze w Turcji i Libanie, pandemia COVID-19, sankcje, dotkliwa susza oraz ekonomiczne konsekwencje wojny w Ukrainie. Według Światowego Programu Żywnościowego (WFP) w 2022 roku 90 procent Syryjczyków żyło poniżej granicy ubóstwa” – donosi HRW. Ze sprawozdania wynika również, że zła jest sytuacja kobiet oraz osób LGBTQ+.
W ubiegłym roku inflacja w Syrii wynosiła 105%, a wcześniej dochodziła nawet do 150%.
Syryjski dramat rozgrywa się też w Polsce
„Nie myślmy o uchodźcach jak o liczbach, lecz jak o istotach ludzkich. Odrzućmy hierarchię i dyskryminację. Uchodźcy niosą ze sobą bagaż przeszłości: domy, które opuścili, i bliskich, których utracili” – mówił podczas pokazu Tajner.
Syryjski dramat trwa też około dwustu kilometrów od Warszawy, i około pięćdziesięciu od Białegostoku. Administracja Białorusi przekonuje bowiem uciekających przed wojnami, że na jej terytorium mogą wjechać do Unii Europejskiej. Zdesperowani ludzie lecą do Białorusi, a na granicy z Polską spotyka ich tragedia.
Zaangażowanie polskich i białoruskich władz odzwierciedlają tytuły i fragmenty artykułów:
„Zdesperowani Syryjczycy na polsko-białoruskiej granicy. Buszra, której mimo wypchnięcia do lasu w 2021 r. udało się przejść przez polsko-białoruską granicę, na wyjazd odkładała kilka lat. To jedna z tysięcy historii uciekinierów i uciekinierek z Syrii, Libanu, Iraku” („Oko Press”, 11.05.2022 r.)
„Syryjczycy pod granicznym płotem proszą o wodę. Polski strażnik: Wracajcie do domu, tu jesteście nielegalni” („Gazeta Wyborcza”, 27.09.2022 r.)
„Dzieci były głodne, chore i zmarznięte, ale kazano nam wracać do Syrii. Czteroosobowa rodzina z Syrii, z dzieckiem, cierpiącym na porażenie mózgowe, która spędziła co najmniej tydzień w lasach przy granicy między Białorusią a Polską, to bohaterzy kolejnego minireportażu” („Rzeczpospolita” 28.10.2021 r.)
„Koszmar na granicy polsko-białoruskiej. Śmierć 30-letniej Syryjki i propagandowy ping-pong służb” („Gazeta Wyborcza”, 18.12.2022 r.)
„Obraz roku 2022: Pod koniec września Polska skończyła budowę płotu ze stalowych przęseł, które wieńczy drut żyletkowy. Rozciąga się on na długości 186 km” („Tygodnik Powszechny” 23.12.2022 r.)
Solidarność jest najskuteczniejszą bronią
W kolekcjach Charafa Tajera nawet dresy są wytworne i powabne. Marka słynie z jedwabnych koszul z bogatymi nadrukami. Casablanka to sportowy, ale luksusowy szyk utrzymany w estetyce retro.
Podczas paryskiego show słychać było śpiew i muzykę arabskich gwiazd: Syryjki Mayady El Hennawy, Libanki Fairuz i Wardy Al-Jazairia, której pochodzenie jest afgańsko-libańskie. W krojach ubrań z kolekcji „For The Peace” na sezon jesień–zima 2023 widać zarysy mundurów. Na eleganckiej, białej, mundurowej minisukience wszą medale. Odznaczenia mają kształty serc, kwiatów i perłowych łez. Biżuteryjne uprzęże są jak szelki do kabur. W kolekcji pojawiły się też naramienniki oraz kurtki i czapki pilotki.
Kolorowe, fotograficzne nadruki, przedstawiające kiczowate, męsko-damskie sceny miłosne czerpią z arabskiej kultury popularnej. Niektóre stroje są niemal hipisowskie, odwołują się do stylu pacyfistycznej Ery Wodnika. Czerwono-niebiesko-biało-żółto-zielone szachownice na ubraniach i dywanie nawiązują do ozdabiających syryjską architekturę kafelków. Szachownica jest też symbolicznym polem walki dwóch zwaśnionych królestw. Torebka w tych samych kolorach naśladuje kostkę Rubika. „Kostka reprezentuje złożoność rozwiązań, potrzebnych do rozwikłania wielorakich problemów. Z pozornie nieskończonych możliwości istnieje tylko jedno rozwiązanie: jedność” – tłumaczy Charaf Tajer. Solidarność jest najskuteczniejszą bronią.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.