Skarbiec pełen sztuki

Bank Pekao S.A. chce pełnić funkcję mecenasa polskiej kultury: nie tylko inwestuje w sztukę, lecz także popularyzuje wiedzę o niej i dba o jej dostępność dla jak najszerszego grona odbiorców.

Założony w 1929 r. Bank Pekao S.A. od początku starał się nie tylko dbać o finanse swoich klientów, lecz także pełnić funkcję kulturalną i społeczną poprzez fundowanie stypendiów czy finansowanie bibliotek. Inwestowanie w sztukę łączy te funkcje i stanowi istotny element jego strategii. Gromadzona przez dziesięciolecia kolekcja Banku Pekao S.A. liczy obecnie aż 1200 eksponatów. Składają się na nią zarówno dzieła klasycznych już dziś artystów, takich jak Jan Matejko, Stanisław Wyspiański, Wojciech Kossak, Julian Fałat czy Józef Mehoffer, jak i prace bardziej współczesnych twórców, takich jak Tadeusz Dominik, Jerzy Nowosielski, Edward Dwurnik czy Teresa Pągowska. W imponujących zbiorach znajdują się także rzeźby, sztuka użytkowa – unikatowe meble, zegary, lampy z XIX i XX w. – oraz sztuka regionalna. Bank chce pełnić funkcję mecenasa polskiej kultury: nie tylko inwestuje w sztukę, lecz także chce popularyzować wiedzę o niej oraz dbać, by była dostępna jak najszerszemu gronu odbiorców. Między innymi dlatego stworzył swoją Wirtualną Galerię Sztuki.

Kolekcja dostępna dla wszystkich

W ramach projektu Wirtualna Galeria spora część zbiorów Banku Pekao S.A. została zdigitalizowana i udostępniona online. Niektóre z dzieł, które znajdowały się dotąd wyłącznie w muzealnych depozytach czy np. zdobiły korytarze banku, po raz pierwszy miały szansę trafić do większej grupy odbiorców. Na przejrzyście zaprojektowanej stronie Wirtualnej Galerii można w prosty i intuicyjny sposób wyszukać poszczególne eksponaty i przeczytać informacje o ich twórcach. Bank nawiązał ponadto współpracę z Akademią Sztuk Pięknych w Warszawie, w ramach której realizowane są filmy o charakterze edukacyjnym i promocyjnym, poświęcone poszczególnym dziełom z kolekcji. Pierwszym filmem z cyklu była relacja z wystawy w londyńskiej William Morris Gallery, gdzie w październiku 2021 r. w obszerny sposób zaprezentowano twórczość młodopolskich artystów, m.in. pastel „Bratki” Stanisława Wyspiańskiego, jedno z najcenniejszych dzieł ze zbiorów Pekao S.A. 

Jako mecenas sztuki bank dokonuje też darowizn na rzecz polskich instytucji kultury. Uroczystemu otwarciu Wirtualnej Galerii towarzyszyło przekazanie Muzeum na Zamku Królewskim w Warszawie szesnastowiecznego arrasu „Porwanie Heleny przez Parysa” autorstwa Corneliusa de Ronde. Muzeum Narodowe w Warszawie otrzymało z kolei srebrną szkatułę na biżuterię z początku XVIII w. wykonaną przez gdańskiego złotnika Daniela Friedricha von Myliusa.

Między sztuką a komercją

– Mariaż sztuki i biznesu nie dziwi już nikogo. Coraz bardziej popularny staje się art branding, czyli rodzaj łączenia sztuki, biznesu i komunikacji wizualnej, dzięki któremu można przekazywać treści w oryginalny sposób – mówi Miłosz Horodyski z Banku Pekao S.A. Dlatego sztuka zajmuje bardzo ważne miejsce w działaniach promocyjnych banku. Oprócz Wirtualnej Galerii wartym uwagi tego przykładem jest publikacja „Między sztuką a komercją” dotycząca działań reklamowych banku w latach 1949-1989, skupiająca się na ich historycznym, ale przede wszystkim artystycznym wymiarze. Twórcy albumu wybrali najciekawsze archiwalne materiały reklamowe. Są wśród nich dzieła Waldemara Świerzego, Józefa Wilkonia, Wiktora Zina, Wiktora Górki, Antoniego Uniechowskiego, najwybitniejszych artystów wizualnych swoich czasów, tworzących m.in. polską szkołę plakatu. – Sięgnęliśmy do naszych archiwów, by pokazać „przestrzeń wolności artystycznej”, jaką był w socjalistycznej rzeczywistości PRL plakat reklamowy. Domagano się wtedy zniesienia podziału na sztukę „czystą” i „użytkową”, postulując, by sztuka trafiała pod strzechy, a artysta służył społeczeństwu jako edukator w zakresie centralnie planowanych przemian estetycznych. Paradoksalnie, urzeczywistnienie postulatu „piękno na co dzień i dla wszystkich” w tych trudnych dla sztuki czasach pozwoliło na rozwój polskiego wzornictwa i powstanie fenomenu, jakim była polska szkoła plakatu. Artyści tworzący w jej ramach, wolni od ingerencji cenzury, realizowali śmiałe projekty artystyczne. Plakaty filmowe i plakaty Banku Pekao S.A., z uwagi na nazwiska, które trafiły do panteonu sztuki, były i nadal są towarem eksportowym – opowiada Miłosz Horodyski. Kontynuując tę tradycję, bank zamówił u trzech współczesnych renomowanych artystów plakacistów – Kai Renkas, Błażeja Ostoi-Lniskiego i Lexa Drewińskiego – wyjątkowe prace do projektu „Żubr na Wallstreet”, promujące jubileusz 25-lecia bankowości prywatnej.

Przeszłość i przyszłość

Publikacja Pekao S.A. „Historyczne kamienice” skupia się z kolei na architekturze i historii budynków, w których zlokalizowane są oddziały banku. Do najbardziej spektakularnych z nich należy kamienica przy ulicy Szpitalnej 15, w której znajduje się Oddział III Banku w Krakowie. Wzniesiona w latach 1881-1883 według projektu Karola Borkowskiego i Karola Knausa jako siedziba Kasy Oszczędności Miasta Krakowa nawiązywała stylistycznie do architektury wiedeńskiej tamtego okresu. Na przełomie lat 20. i 30. budynek przeszedł przebudowę, w ramach której klatkę schodową ozdobiły piękne, secesyjne witraże zaprojektowane przez Józefa Mehoffera. Znajdujące się w oknach półpięter „Alegoria Oszczędności” i „Alegoria Dobrobytu” do dziś urzekają niezwykłym bogactwem barw, ornamentów i detali.

Bank stara się łączyć dbałość o sztukę i architekturę minionych lat z na wskroś nowoczesnym podejściem do działań promocyjnych. Śledzi trendy i uważnie przygląda się szybko rozwijającej technologii jako narzędziu digitalizacji oraz archiwizacji jak w przypadku Wirtualnej Galerii. Analizuje rynek sztuki również pod kątem wyzwań, takich jak rozwój technologii cyfrowej blockchain (NFT). Czym jeszcze zaskoczy nas wrażliwy na dzieła artystów bank?