Średnia długość życia Japończyka wynosi 84 lata. Kraj Kwitnącej Wiśni cieszy się także najniższym wskaźnikiem otyłości wśród krajów rozwiniętych. Sekretem tego narodu jest shoku-iku, czyli zrównoważone podejście do jedzenia.
Shoku-iku” oznacza dosłownie „edukację żywieniową”. To nie tylko filozofia, lecz system oparty na nauce zdrowego odżywiania od najmłodszych lat. W czerwcu 2005 roku rząd Japonii uchwalił ustawę oficjalnie wprowadzającą zasady shoku-iku do programu nauczania w szkołach. To pierwszy akt prawny regulujący nawyki żywieniowe Japończyków. Założenie było proste – zatrzymać narastającą otyłość wśród dzieci. Złe nawyki żywieniowe i jedzenie w pośpiechu to pokłosie zachodniego stylu życia, który przywędrował do Japonii na przełomie XX i XXI wieku. We współpracy z dietetykami i ekspertami rząd stworzył piramidę zdrowego żywienia. U jej podstaw leżą aktywność fizyczna i odpowiednie nawodnienie. Zasady dotyczące jedzenia opierają się na uważnym słuchaniu ciała, różnorodności składników i wspólnotowości posiłków. My też możemy wprowadzić je w życie.
Hara hachi-bunme: Jedz do 80 proc. sytości
Zgodnie z zasadą Konfucjusza powinniśmy odejść od stołu, kiedy osiągniemy 80 proc. sytości. Chodzi o to, żeby ani się nie głodzić, ani nie przejadać. Japończycy z uważnością spożywają każdy posiłek, dzięki czemu pozostają w kontakcie z potrzebami organizmu, by utrzymać prawidłową wagę. W japońskich klasztorach buddyjskich posiłki są podawane w zastawie stołowej zwanej ōryōki – trzech zagnieżdżonych miskach ze sztućcami i tkaniną. Mnisi jedzą według precyzyjnie ustalonej kolejności, co pozwala osiągnąć stan głębokiej medytacji. Liczenie kalorii kłóci się z japońskim podejściem do odżywiania – jedząc w skupieniu, nie ma potrzeby, aby nakładać na siebie restrykcje. Według zasad shoku-iku warto pochylić się nad przyczyną przejadania czy niedojadania. Zagłębiając się w relację z jedzeniem, uczymy się ufać sygnałom ciała i przestajemy jeść emocjonalnie.
Jedz zdrowo i lokalnie
Rząd zachęca do tego, aby unikać kupowania gotowych posiłków w sklepach. Podkreśla, jak ważne jest komponowanie dań z warzyw, owoców, ryb, nasion roślin strączkowych i produktów pełnoziarnistych. Zboża powinny stanowić od 40 do 60 proc. dziennego spożycia. Równie istotne jest spożywanie pasty miso lub soi w innej formie, grzybów, alg i wodorostów. Japończycy są także uwrażliwiani na kwestie ekologiczne. Nie marnują jedzenia, lecz wykorzystują wszystkie użyte składniki, by zminimalizować generowane odpady. Według shoku-iku nie należy omijać śniadania. Jedząc sezonowo, przyswajamy większą ilość cennych witamin i minerałów. Z kolei jedzenie przetworzonej żywności to recepta na apatię, spadek sił witalnych i problemy z koncentracją. Długofalowo prowadzi także do wzrostu zachorowań na cukrzycę i choroby serca. Japończycy sięgają więc po lekkostrawne dania, a od fast foodów trzymają się z daleka.
Jedz różnorodnie
Trzecia zasada shoku-iku nawiązuje do buddyjskiej koncepcji pięciu elementów. Promuje zachowanie różnorodności kolorów, smaków, zmysłów i metod przygotowania jedzenia. Komponując posiłki, powinniśmy zwracać uwagę na pięć grup kolorów – zielony i niebieski, czerwony i pomarańczowy, czarny i brązowy, biały oraz żółty. Warto spożywać bogate w witaminę C brokuły (zielony) czy też słodkie ziemniaki (pomarańczowy) i wspomagające odporność grzyby shitake (brązowy). Shoku-iku rozróżnia także pięć kategorii smaków: słodki, kwaśny, gorzki, słony i umami. Do słodkiego jedzenia powinniśmy podchodzić z umiarem – zamiast rafinowanego cukru, warto sięgnąć po owoce albo pastę z czerwonej fasoli. Kwaśne i gorzkie warto spożywać w małych ilościach. Japończycy zwracają także szczególną uwagę na szkodliwość soli. Częściej wybierają sos sojowy lub pastę miso niż sól kuchenną. Ostatni smak, czyli umami, został oficjalnie rozpoznany po tym, jak odkryto istnienie osobnych receptorów kwasu glutaminowego. Jego źródłem są pomidory, grzyby, ryby, sos sojowy i mięso. Dla Japończyków istotne jest, aby jedzenie oddziaływało na wszystkie zmysły. Potrawy muszą nie tylko dobrze wyglądać i smakować, ale także odpowiednio pachnieć, mieć zróżnicowaną teksturę i wydobywać przyjemne dźwięki podczas jedzenia. Ostatnim z pięciu filarów różnorodności jest sposób przygotowania jedzenia. Shoku-iku wyróżnia gotowanie na parze, grillowanie i smażenie, podduszanie, sushi oraz surowe jedzenie. Kluczem jest wybieranie różnych metod, tak aby zachować właściwości odżywcze potraw, zapewnić im dobry smak i utrzymać prawidłowe trawienie.
Jedz z innymi ludźmi
Dla Japończyków to, co mamy na talerzu, jest tak samo ważne jak to, z kim jemy. Shoku-iku zakłada wspólne spożywanie posiłków, podczas którego wszyscy dzielą się przygotowanymi daniami. Posiłek zaspokaja nie tylko potrzeby cielesne, lecz także te związane z poszukiwaniem bliskości i przynależności do grupy. W świetle narastających chorób cywilizacyjnych takich jak hikikomori (syndrom samotności i wyobcowania) budowanie wspólnotowości jest bardziej istotne niż kiedykolwiek.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.