W „Świecie oczami Cunk” Philomena Cunk – stworzona przez aktorkę Diane Morgan – pyta wybitnych naukowców z różnych dziedzin o to, jak narodziła się cywilizacja. Mockument Netfliksa, wyszydzający zadowolonych z siebie ignorantów, jednocześnie podważa istnienie świętego kanonu wiedzy, a na dodatek walczy z fake newsami. Całkiem spore ambicje jak na program satyryczny.
Oglądanie programu satyrycznego jest równie przyjemne wtedy, gdy aktorzy break character gotują się, zaczynają śmiać z własnych dowcipów (co często zdarza się w „Saturday Night Live”), jak wtedy, gdy komikom udaje się do końca zachować kamienną twarz. Brytyjska aktorka Diane Morgan to mistrzyni poker face. Czy to w tytułowej roli w serialu „Mandy”, czy jako Kath, obiekt szyderstw głównego bohatera „After Life”, czy w programie „Charlie Brooker’s Weekly Wipe” (mniej znany John Oliver, który stał się superznanym twórcą „Czarnego lustra”), gdzie narodziła się Philomena Cunk. Postać dziennikarki ignorantki, równie przebojowej co pustej, a jednocześnie uroczej i dociekliwej, pojawiała się potem w brytyjskiej telewizji kilkukrotnie. Philomena tłumaczyła Szekspira, zawiłości angielskiej historii oraz aktualnych wyborów. Postać powołana do życia niemal dziesięć lat temu stała się wiralem w 2022 roku, gdy telewizja BBC wrzucała do mediów społecznościowych króciutkie filmiki z jej udziałem. Philomenę pokochali i milenialsi, i zoomersi. Za przewrotność, wywrotowość, żart. Teraz Cunk powraca, by prawić o historii cywilizacji. „Świat oczami Cunk” to nowy przebój Netfliksa.
Twórcom (z Diane Morgan w pokoju scenarzystów zasiada także jej stary znajomy Charlie Brooker) udało się zaprosić czołowych brytyjskich badaczy – antropologów kultury, historyków sztuki, muzykologów – by opowiedzieli o malowidłach naskalnych z Lascaux, Igrzyskach Olimpijskich w starożytnej Grecji czy XX-wiecznej zimnej wojnie. Cunk przychodzi na wywiady przygotowana, ale przygotowana po swojemu. – Czy jeśli uczestnicy igrzysk byli nadzy, to mogli zajrzeć w swoje tyłki? – pyta. – Piramidy budowano od góry do dołu, czy od dołu do góry? – zastanawia się. – Pompeje były na tyle rozwiniętym miastem, że miały nawet swój wulkan – prawi. W gadających głowach wywołuje konsternację, niepokój, śmiech. Niektórzy naukowcy podejmują wyzwanie, wchodząc w słowny sparring, inni po prostu robią swoje, tłumacząc Cunk, jak kolejnemu napotkanemu idiocie, jak to naprawdę było, pozostali trochę się boją, że zaraz ktoś krzyknie: „robimy cię w balona”. Choć Cunk oczywiście robi wszystkich w balona – i rozmówców, i widzów – to jednocześnie funduje im solidną dawkę wiedzy, obalając po drodze kilka stereotypów, np. o tym, że Wielki Mur Chiński widać z kosmosu.
Im „Świat oczami Cunk” śmieszniejszy, tym smutniejszy. Twórcy poprzez postać zadowolonej z siebie dyletantki pokazują, jak działa dziś obieg informacji. Kanonu już nie ma, encyklopedie pęcznieją od nowych haseł, szkolne syllabusy nie nadążają za najświeższymi wynalazkami. Studenci, zapytani, skąd czerpią informacje, odpowiadają: – Z internetu. Nienauczeni krytycznego myślenia, bezrefleksyjnie czerpiemy wiedzę z niepewnych źródeł. Nawet ci, którzy nie wkręcili się w żółte podpisy na YouTubie, wierząc w każdą kolejną teorię spisku, przestali weryfikować serwowane im wiadomości. Jest ich zwyczajnie za dużo, są coraz bardziej specjalistyczne, coraz większego zaplecza wymaga ich przepracowanie. To oczywiście pole do nadużyć, fake newsów, szkodliwej propagandy.
Mockument Netfliksa z jednej strony wyszydza więc tych nieświadomych pożeraczy informacji, ale z drugiej strony głosi pochwałę naiwności. A może nie naiwności, tylko sztuki zadawania pytań. Cunk po sokratejsku, a właściwie w duchu nauki w ogóle, uważa, że nie ma głupich pytań, bo każde może doprowadzić do nowego odkrycia, właściwej odpowiedzi, otwarcia na świat.
Przysłowie „kto pyta, nie błądzi” jest jak najbardziej aktualne, trzeba tylko wiedzieć, kogo pytać.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.