Plakat stanowi świadectwo estetycznych upodobań i kulturowej tożsamości narodu, a także pełni funkcję medium, które nie tylko dokumentuje, ale również kształtuje i interpretuje społeczne nastroje i bieżące wydarzenia.
Zwykle rejestrujemy obecność plakatów pobieżnie, bez większego zaangażowania emocjonalnego. Jednak jeśli na chwilę przystaniemy, odkryjemy, że wiele z nich wypełnia naszą codzienność, chociażby w postaci zminiaturyzowanej, czyli wlepki – wystarczy je dostrzec.
Pogotowie Graficzne wspiera w wyrażaniu poglądów inicjatywy społeczne oraz obywateli
W sytuacjach kryzysowych dotyczących praw kobiet, LGBT+, klimatu, wojny, uchodźców, te plakaty potrafią dobitnie wyrazić emocje i stanowisko w danej sprawie. Najlepszym tego dowodem jest Pogotowie Graficzne, czyli grupa twórczyń i twórców, którzy swoimi wizualnymi interpretacjami rzeczywistości wspierają w wyrażaniu poglądów inicjatywy społeczne oraz obywateli. Plakat, przeniesiony z ulicy do bardziej intymnej przestrzeni, staje się artefaktem często o głębokiej wartości estetycznej i historycznej.
Plakaty Szymona Szymankiewicza przywodzą na myśl dzieła polskiej szkoły plakatu lat 70. i 80. XX wieku
W Polsce, która ma długą tradycję plakatu, rozwija się w tej dziedzinie bogata i zróżnicowana scena artystyczna, gdzie różne szkoły i style nie rywalizują ze sobą, lecz wzajemnie się przenikają, tworząc nowe, fascynujące formy wyrazu. To właśnie w tych zderzeniach rodzą się najbardziej inspirujące przykłady współczesnego polskiego plakatu, chociażby te wychodzące spod ręki Szymona Szymankiewicza, który w minimalistyczny, a zarazem niebanalny i inteligentny sposób komentuje współczesne tematy polityczno-społeczne. Jego prace zwracają uwagę oszczędnością w środkach wyrazu i prostotą formalną przy jednoczesnej dosadności i trafności komunikatu; cechują się lakonicznością, która jednocześnie niesie ważny przekaz intelektualny. Artysta posługuje się ironią czy groteską, a w jego twórczości obecne jest specyficzne, nieco czarne poczucie humoru, zbliżające się czasem do gatunku satyry politycznej. Formalna lapidarność przywodzi na myśl projekty takich polskich grafików związanych z Polską szkołą plakatu lat 70. i 80. XX wieku, jak Władysław Pluta, Leszek Hołdanowicz, Jan Bokiewicz, Wojciech Freudenreich czy, a może przede wszystkim, Lex Drewiński.
Maksyma tego ostatniego brzmi: „w plakacie odejmować znaczy dodawać”. Zasadę tę zdaje się wyznawać Szymankiewicz, który w swoich projektach posługuje się zredukowaną do minimum paletą barw i stosuje czytelną symbolikę. Przetwarzając powszechnie znane wizerunki, symbole i znaki wizualne, odnosi się do bieżących wydarzeń z kraju i ze świata. Na jednym z plakatów, który opublikował na instagramowym profilu 11 stycznia 2024 roku, podkreślił podział społeczeństwa, umieszczając na papierze dwie dłonie, białą i czerwoną w gestach zwycięstwa. Znak victorii to najbardziej rozpoznawalny i najczęściej wykorzystywany przez opozycję gest w PRL-u, który pojawiał się m.in. też na plakatach Solidarności. W innej pracy odnosi się do kultury popularnej i potocznej komunikacji. W logo publicznej telewizji wkłada znak XDD – co jest jego symbolicznym komentarzem sporu wokół mediów publicznych toczącego się pod koniec ubiegłego roku. Plakaty Szymankiewicza tworzą wyraźne pomosty między tradycją a nowoczesnością, angażując odbiorcę w intelektualną i emocjonalną grę wyobraźni. Stanowią pewnego rodzaju rebus, przed którym widz przyjmuje aktywną postawę, podejmuje wysiłek jego rozwiązania i zaczyna wchodzić w interakcję z samym dziełem.
Plakat nie tylko odgrywa rolę użytkową, jest również przedmiotem refleksji i estetycznej kontemplacji
To właśnie w tym dialogu między artystą a odbiorcą plakat przekształca się w coś więcej niż tylko narzędzie komunikacji – staje się reliktem kultury, artefaktem, dziełem sztuki, które przenosi nas w przeszłość, a jednocześnie rezonuje z teraźniejszością. W kontekście współczesnej Polski nie tylko odgrywa rolę użytkową, jest również przedmiotem refleksji i estetycznej kontemplacji. Artystyczna forma plakatu, czego dowodzi twórczość Szymankiewicza, potrafi przekroczyć granice geograficzne, czasowe i kulturowe, oddziałując na nas z siłą niemal magiczną. Stanowi świadectwo estetycznych upodobań i kulturowej tożsamości narodu, a także pełni funkcję medium, które nie tylko dokumentuje, ale również kształtuje i interpretuje społeczne nastroje i bieżące wydarzenia. Bez względu na epokę, zawsze był i pozostaje autentyczną, niepokorną przestrzenią artystycznej wolności.
Tekst pochodzi z październikowego wydania „Vogue Polska” poświęconego dziedzictwu. Zamów numer już dziś z jedną z dwóch okładek do wyboru na vogue.pl.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.