Nie jest dzisiaj zaskoczeniem pogląd na modę mówiący o tym, że poza estetyką związana jest ona z różnymi rodzajami wyrazu. Moda umożliwia dzielenie się przekonaniami, pokazuje obraz społeczeństwa oraz jego potrzeby, jest elementem wyrażania tożsamości kulturowej, a nawet opinii politycznych. Popularność T-shirtów czy czapeczek z daszkiem to nie tylko sposób na tanią reklamę, skoro wykorzystują ją nawet politycy.
Dla sztuk wizualnych moda stała się gotowym medium do wykorzystania w projektach o jeszcze bardziej autorskim charakterze, często o rozwiniętych zagadnieniach, a nawet o konceptualnej formie. Wybrane stroje stają się instalacją, rzeźbą lub bardziej rozbudowanym dziełem. Ale też są takie prace, które funkcjonują jako przedmiot codziennego użytku, dzięki czemu projekt realizuje się w mobilnej przestrzeni, podążając na jego właścicielu.
W 2017 roku w galerii Zachęta, w ramach wystawy konkursowej „Spojrzenia”, Łukasz Surowiec, artysta interdyscyplinarny oraz autor akcji społecznych, który w swojej twórczości podejmuje zagadnienia polityczne, zrealizował pracę „Black Bloc” – butik z kolekcją odzieży i akcesoriów inspirowanych wizerunkiem anarchistycznych bojówek. W jej skład wchodziły kominiarki, stroje, zapakowane kostki brukowe czy tęczowe kije bejsbolowe dla antyfaszystów. W procesie tworzenia kolekcji Surowiec zainspirował się wyglądem antyfaszystów stosujących podczas manifestacji taktykę czarnego bloku (black bloc), która m.in. opiera się na dobraniu utrudniającego identyfikację stroju. W trakcie trwania wystaw można było nabyć produkty za gotówkę albo wymienić się na nie z artystą za dokumentację potwierdzającą udział w demonstracjach czy protestach przeciwko wszelkim formom opresji władzy, wyzyskowi, faszyzmowi, rasizmowi. W ten sposób powstał projekt zaangażowany społecznie, oparty na zaaranżowanych relacjach, przewrotnie podchodzący do tematu protestów i tego, w jaki sposób strój może być wyrazem poglądów politycznych.
Przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2019 roku Wolfgang Tillmans wyprodukował serię koszulek zachęcających do udziału w głosowaniu. W ramach projektu Vote Together (Głosujmy razem) niemiecki artysta, fotograf i aktywista stworzył kampanię plakatową typu open source, obejmującą 24 języki europejskie. Zawierała ona obrazy, które można było udostępniać, treści wideo, plakaty do samodzielnego wydruku oraz informacje dla wyborców na temat zbliżających się wyborów w poszczególnych krajach. Oprócz wymyślania sloganów i tworzenia treści wideo na potrzeby kampanii Tillmans skontaktował się z fotografami, w tym z Thomasem Hoepkerem i Karolem Radziszewskim, aby wysłali koszulki i samodzielnie zorganizowali sesje zdjęciowe. Nośność polityczna haseł na T-shirtach sprawdziła się również przy projekcie Luki Rayskiego z napisem „Konstytucja”.
Inny element ubioru, szalik z napisem „Kutasy”, został zrealizowany w dużej serii przez Pawła Żukowskiego, aby dodać szyku osobom biorącym udział w protestach. Także szalik został wykorzystany przez Agatę Zbylut do realizacji obiektu artystycznego pt. „Kawiorowa patriotka”, którym była suknia zrobiona z szalików kibiców piłkarskiej reprezentacji Polski, w barwach narodowych, z dużym napisem i godłem. Będący kwintesencją symboliki narodowej, równocześnie balansował na granicy kiczu, w wyrafinowany sposób poddawał pod dyskusję kwestie nadmiernej emanacji i epatowania symbolami patriotycznymi.
Artystka wizualna Magda Buczek w swoje działania na styku poezji i aktywizmu także wpisuje modę. W projekcie Surplus rozpoczętym w 2017 roku artystka odnosi się do tematu kultury nadmiaru zarówno w formie materialnej, jak i symbolicznej. Wykorzystuje do tego używane ubrania, odpady tekstylne, banery z przetworzonych materiałów, zebrane w domu lub na śmietnikach. Nakłada na nie autorskie lub zasłyszane teksty, ale również czerpie z literatury i internetu. Działania Surplus nawiązywały początkowo do kampanii modowych, stąd współpraca z Zuzą Krajewską i młodymi aktywistami modowymi z Kopenhagi. Surplus pokazany był dwukrotnie w galerii Super Dakota w Brukseli, gdzie artystka m.in. zajęła frontowe okno galerii, stylizując instalację na wystawę sklepową. Najważniejszą cechą tego projektu jest jego zróżnicowany charakter, działanie pomiędzy aktywizmem, poezją konkretną, modą, performance’em, instalacją. W ten sposób może trafiać nie tylko do wyrobionej publiczności sztuk wizualnych, lecz także do tych spoza tego kręgu i bez wyspecjalizowanych kompetencji kulturowych. Surplus wchodzi chętnie we współprace artystyczne, poza Krajewską tworzył wspólnie z Bożną Wydrowską, Łukaszem Jasiukowiczem i Agnieszką Szczotką.
Z kolei projekt zainicjowany w 2020 roku przez Marynę Tomaszewską porusza temat internetowych fenomenów, nadkonsumpcji i ogromnej grupy socialmediowych influencerów – blogerów, youtuberów itd. Stosując mechanizmy komercyjnej narracji, Tomaszewska zrealizowała MARYNA.TV. Jak pisze kuratorka projektu, Anna Mituś: „Końcówka »TV« jest tutaj użyta świadomie, to ironiczne zestawienie medium ogłoszonego jako »skończone« z najnowszymi trendami wśród użytkowników internetu. […] Projekt Tomaszewskiej bazuje na tym właśnie wymiarze internetu – popularności i łatwym przekazie. Pod brandem MARYNA.TV powstały legginsy, klapki i lakier do paznokci. Komunikację marketingową zapewnią sesja zdjęciowa, look book, seria naklejek i filtrów wykorzystujących AR. To próba zmierzenia się z pandemiczną kulturą online za pomocą wielowymiarowej narracji”. Na wystawie kolekcja została zaaranżowana na showroom dla influencerów, gdzie produkty są wyeksponowane w sposób instafriendly i idealnie nadają się do robienia zdjęć, tym razem jednak zamiast z lokowanym produktem można je było zrobić ze sztuką. Tomaszewska podejmuje tematykę siły dzisiejszego marketingu oraz kreowania świata wirtualnego, często nieprzystającego do rzeczywistości, tworząc przestrzeń, która celowo zostaje zaaranżowana pod marketingowy idealny przekaz.
Współczesne osoby artystyczne wykorzystują siłę mody, jej nośność oraz powszechność do poruszania takich tematów, jak konsumpcja, gra z symbolami, polityka czy media społecznościowe. Moda, która staje się elementem sztuki, zmieniona na obiekt, instalację czy element towarzyszący działaniom performatywnym, jest ciekawym narzędziem dającym szerokie pole do opisu i interpretacji, rozszerza ono tym samym znaczenia ubiorów i nadaje im nowe. Z pewnością dużo się wydarzy. Połączenie mody i sztuki uwalnia wyobraźnię, dając osobom artystycznym nieograniczone możliwości kreacji.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.