Dla Tony’ego Cragga, jednego z najwybitniejszych współczesnych rzeźbiarzy, jego twórczość to alternatywny sposób poznawania świata – próba zrozumienia skomplikowanych relacji człowieka z materią, z otaczającymi go przedmiotami. Wystawa „Tony Cragg. Rzeźby i prace na papierze”, którą od 26 maja będzie można oglądać w Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu, to największa z dotychczasowych prezentacji jego prac w Polsce.
„Jest zawsze artystą stawania się, nigdy ostateczności” – tak o Tonym Craggu pisze historyk i badacz sztuki Jon Wood. Urodzony w 1949 roku w Liverpoolu Anthony Douglas Cragg jest zaliczany obok Anisha Kapoora, Billa Woodrowa czy Richarda Deacona do nurtu „nowej rzeźby brytyjskiej”. Jego kariera rozwijała się bardzo szybko: w 1988 roku reprezentował Wielką Brytanię na 43. Biennale Sztuki w Wenecji, w tym samym roku zdobył też prestiżową Nagrodę Turnera dla najlepszego brytyjskiego artysty. Jego prace znajdują się w najważniejszych muzeach, galeriach i kolekcjach prywatnych na świecie. Cragg jest też niebywale aktywnym i pracowitym artystą: od 40 lat wystawia swoje rzeźby kilkanaście, a czasami nawet kilkadziesiąt razy w roku.
W 1977 roku rzeźbiarz przeniósł się do niemieckiego Wuppertalu, gdzie mieszka i pracuje do dziś. Założył tam też w 2006 roku Park Rzeźby Waldfrieden, w którym w leśnej scenerii krajobrazowego rezerwatu przyrody oprócz jego własnych prac prezentowane są także dzieła innych wybitnych twórców.
Tony Cragg rozpoczynał karierę jako artysta konceptualny
Wykorzystywał fotografię i performance. Coraz bardziej interesował się nietypowymi materiałami: odpadkami, plastikiem, gotowymi przedmiotami, takimi jak słoiki, butelki, nakrętki czy metalowe rury hydrauliczne, z których tworzył bricolage’owe dzieła prezentowane później na galeryjnych podłogach. Od początku postrzegał tworzenie rzeźb jako pewien alternatywny sposób poznawania świata – próbę zrozumienia relacji człowieka z materią, z otaczającymi go przedmiotami. Silną inspiracją są dla niego współczesna nauka, filozofia i poezja. W ramach ewolucji swojej twórczości coraz częściej odchodził od gotowych materiałów na rzecz eksploracji materii i jej struktur. Fascynuje go to, co znajduje się pod jej gładką powierzchnią, ruch w obrębie pozornej statyczności. Jak pisze Jon Wood w tekście znajdującym się w katalogu toruńskiej wystawy: „Zawsze interesowały go formy niedostępne dla wzroku, zbyt małe, by je zobaczyć. Mamy przed sobą artystę zaintrygowanego mikroskopowymi obrazami form materialnych, zafascynowanego ich wzrostem i formowaniem, a także skomplikowanymi strukturami ich pozornie prostych powierzchni”.
Prace Cragga to również refleksja nad skomplikowanymi związkami człowieka z przyrodą. W jego pracach dają o sobie znać jego dziecięce fascynacje skamielinami, minerałami, geologią, nawarstwianiem się, stratyfikacją gleby. Artysta często podkreśla, że nie interesuje go sztuka mimetyczna, w której ramach rzeźba była uwięziona dłużej niż inne dziedziny – nie chce naśladować natury. Tym, co go interesuje, jest eksperymentowanie z materią i formą, tworzenie zaskakujących hybrydalnych, często niejako uchwyconych w procesie transformacji obiektów. – Chcę tworzyć formy o ładunku emocjonalnym bez uciekania się do kopiowania czy imitowania istniejących bytów – mówi artysta w rozmowie z Jonem Woodem.
Delikatne szkice ołówkiem i wielkoformatowe rzeźby: Wystawa Tony’ego Cragga na 15-lecie CSW „Znaki Czasu” w Toruniu
Wnikliwe studium materii, którym jest większość dzieł Cragga, jest też badaniem tego, w jaki sposób przedmioty wpływają na nasze myśli i emocje, na ile jesteśmy świadomi ich oraz naszej własnej swojej materialności. W tym sensie rzeźba ma filozoficzny wymiar, daje możliwości eksplorowania zarówno świata, jak i naszych możliwości jego poznania. Jon Wood przytacza fragment swojej rozmowy z artystą, w którym podkreśla on jej wyjątkowość: – Rzeźba jest wspaniała. Pozwala na tworzenie nowych form, generowanie nowych doświadczeń i nowych emocji. Stwarza nowe sposoby interpretacji materiałów i, dzięki temu, ciągłego zgłębiania materialności naszego świata… Widzimy tylko „czubek góry lodowej”. Co jest pod powierzchnią, co kryje się pod naskórkiem rzeczy? Rzeźba ułatwia nam podejmowanie tych zagadnień.
Obecnie Cragg tworzy przede wszystkim w materiałach takich jak brąz, żelazo, kamień, drewno, gips, aluminium, szkło. Jego dzieła intrygująco oscylują między sztuką abstrakcyjną a figuratywną. Ważną rolę w jego procesie twórczym odgrywa rysunek. Delikatne i niedopracowane, tworzone niejako od niechcenia, powodowane niekrępowaną wyobraźnią szkice stają się podstawą dla powstania jego niezwykłych, często wielkoformatowych rzeźb. Czasami też te kreślone ołówkiem na papierze rysunki mają charakter zupełnie od rzeźb niezależny, same w sobie są dziełami sztuki.
Na wystawie „Tony Cragg. Rzeźby i prace na papierze”, którą od 26 maja będzie można oglądać w Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu, zostaną zaprezentowane aż 53 rzeźby artysty zrealizowane w różnych technikach i pochodzące ze wszystkich okresów jego twórczości. Na ekspozycji znajdzie się także 125 rysunków, grafik i akwarel. – To głównie dzieła nowe i najnowsze, ale i dawniejsze. Sam artysta wolał nie nazywać ekspozycji retrospektywą, choć znajdują się tu także prace z lat 70. i 80., ze wszystkich okresów jego twórczości. Dotyczy to zarówno rzeźb, jak i prac na papierze – podkreśla kurator wystawy Krzysztof Stanisławski. W Toruniu zostaną zaprezentowane między innymi ciekawe warstwowe rzeźby Cragga z brązu. Intrygującym przykładem rzeźby z brązu jest też pozbawiony tytułu obiekt, nazwany roboczo „Fala”, z 2022 roku, gdzie mnogość skłębionych małych figurek ludzkich wznosi się bezładnie i niepokojąco zastyga, na kształt morskiej fali.
Toruńska wystawa to największa z dotychczasowych prezentacji twórczości Tony’ego Cragga w Polsce. Pierwsza odbyła się już w 1988 roku w Galerii Foksal w Warszawie, w 2016 roku miała miejsce znacząca wystawa w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. W 2023 roku, jak zauważa Krzysztof Stanisławski, możemy mówić o „sezonie” Tony’ego Cragga w Polsce, bo niemal równolegle do wystawy jego twórczość będzie można oglądać również w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie.
Wystawa „Tony Cragg. Rzeźby i prace na papierze” zbiega się z 15. urodzinami Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu i jest zaplanowana z niezwykłym rozmachem. Dzieła Tony’ego Cragga zostaną zaprezentowane w Sali Kolumnowej oraz salach na pierwszym piętrze budynku CSW, na powierzchni 2000 mkw., a także na parterze budynku i w znajdującym się obok niego Parku Rzeźby Współczesnej. Wystawie będą towarzyszyły bogaty program edukacyjny i warsztatowy, obszerny katalog-monografia oraz międzynarodowe sympozjum krytyków z udziałem samego artysty.
Wystawa „Tony Cragg. Rzeźby i prace na papierze” w Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu będzie dostępna dla zwiedzających od 26 maja do 10 września 2023 roku.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.