W stanie functional freeze wszystko nam obojętnieje. Zamiast żyć, funkcjonujemy

Niby jest obecna, ale jakby jej nie było. Niedostępna, zniechęcona, w nieustannej stagnacji. Osoba dotknięta functional freeze trwa w niemocy psychofizycznej, która z czasem staje się jej codziennością. Czym jest zamrożenie emocjonalne i jak je przezwyciężyć, opowiada psychoterapeutka Monika Michalik.

Poczucie bezsilności, brak energii, zastój. Kolejne dni mijają jak na autopilocie, jakby odtwarzało się dobrze znany scenariusz. Zamiast radości i śmiechu, które przestają się pojawiać, nieodłącznymi towarzyszami codzienności stają się apatia i letarg. A taki stan – functional freeze, czyli funkcjonalne zamrożenie lub zamrożenie emocjonalne – może trwać miesiącami, a nawet latami. – Taka osoba żyje w odcięciu. Głównym objawem functional freeze jest uczucie odrętwienia, oderwania od rzeczywistości. Osoba może czuć się pobudzona i zmęczona, jakby była w tym samym czasie w trakcie walki i ucieczki. Temu wszystkiego towarzyszy wyczerpanie. Wydaje się, że niby wszystko jest okej, ale w codzienność wkrada się zmęczenie i zobojętnienie – wyjaśnia psychoterapeutka Monika Michalik.

Functional freeze odbiera radość życia i przynosi obojętność. Jak rozpoznać zamrożenie emocjonalne? 

Jak wygląda życie osoby z zamrożeniem emocjonalnym? Wykonuje ona swoje obowiązki, chodzi do pracy czy szkoły, robi zakupy, opłaca rachunki, krótko mówiąc: funkcjonuje. Tyle że na żadną ponadprogramową aktywność nie ma sił. Rezygnuje ze spotkań towarzyskich i wyjazdów, a zamiast sportowych aktywności wybiera sen. Codzienne czynności, które do tej pory nie sprawiały jej trudności, zaczynają być problemem. – Osoba żyjąca w stanie funkcjonalnego zamrożenia przestaje angażować się emocjonalnie. Zależy jej na tym, żeby przetrwać każdy kolejny dzień. W to wkłada wszystkie swoje siły, przez co brakuje miejsca na radość i przyjemności – zauważa ekspertka. Osoba w stanie functional freeze może nie rozumieć swoich decyzji, stanu, w którym się znajduje, ale nie potrafi się zbuntować, poddaje się więc temu zamrożeniu. – A w środku czuje się pusta. Odizolowana od emocji i rzeczywistości, jakby była jedynie cieniem samej siebie albo grała w grze, zupełnie oderwana od siebie – opowiada psychoterapeutka Monika Michalik. Tej pustce mogą towarzyszyć brak motywacji, ciągłe zniechęcenie, poczucie stagnacji, trudności z koncentracją i snem. Czasami znużenie i obezwładniająca niemoc.

Czym dokładnie jest functional freeze?

Funkcjonalnego zamrożenia nie klasyfikuje się jednak jak choroby. To raczej zestaw objawów i zachowań, który może świadczyć o różnych trudnościach. Psychologia kliniczna wyróżnia natomiast trzy reakcje organizmu na stres: walkę, ucieczkę i zamrożenie. Functional freeze jest zatem niczym innym, jak mechanizmem obronnym organizmu. Sposobem na przetrwanie, który aktywował się w niesprzyjających, obciążających warunkach, kiedy organizm nie miał siły na walkę ani ucieczkę. – Mowa tu o sytuacjach, w których poziom stresu i cierpienia był na tyle wysoki, że nie dało się od nich uciec – mówi Monika Michalik, wyjaśniając: – To przeważnie zdarzenia i doświadczenia traumatyczne. Ale mówi się także o tym, że zamrożenie jest odpowiedzią na silny i długotrwały stres. Tam, gdzie jest mobbing w pracy, gdzie w relacjach są konflikty, gdzie człowiek żyje w lęku i strachu, gdzie wymagania środowiska przekraczają możliwości jednostki do poradzenia sobie z problemem.

Jakie są skutki życia w stanie functional freeze?

Trwanie w emocjonalnym zamrożeniu nie pozostaje obojętne dla organizmu. – Skutki functional freeze pokrywają się tu z objawami. Osoby trwające przez pewien czas w stanie funkcjonalnego zamrożenia, zgłaszają się z problemami ze snem i koncentracją. Spada odporność organizmu, występują trudności z trawieniem, ogólnie pogorszony stan zdrowia. Organizm przez długi czas nie wraca do swojej normy. Jest przemęczony i osłabiony, nie ma zasobów na regenerację – zaznacza psychoterapeutka.

Jak przezwyciężyć functional freeze? Sposoby, które podpowiada psychoterapeutka

Sposoby przezwyciężenia zamrożenia funkcjonalnego są różne, w zależności od przyczyny i długości trwania tego stanu. – Kiedy stan odcięcia trwa kilka dni, warto dać chwilę organizmowi na samoregulację. Być może się uda. Ale jeżeli functional freeze utrzymuje się dłużej, doradzałabym skonsultowanie tego ze specjalistą, szczególnie gdy ktoś przeżył trudne wydarzenie. Może okazać się, że do wyzdrowienia niezbędna będzie psychoterapia albo psychoterapia traumy – wyjaśnia Monika Michalik.

Na przekór emocjonalnemu zamrożeniu warto podjąć jednak kroki, które będą wyrazem czułości dla siebie. – Czyli zadbać o swoje zasoby: odpowiednią ilość snu, sposób odżywiania. Jeżeli chodzi o psychikę, zalecany jest mindfullness, praktyka uważności, która pozwoli przywrócić organizm do funkcjonowania. Skupienie się na tu i teraz. Kiedy piję herbatę, skupiam się na każdym łyku. Kiedy idę na spacer, zwracam uwagę na każdy krok – podpowiada psychoterapeutka.

Niezwykle ważne w kontekście przezwyciężenia functional freeze jest także odcięcie się od nadmiernych bodźców dostarczanych przez media społecznościowe. – Kluczowa będzie wyrozumiałość dla samego siebie i zapewnienie sobie wsparcia społecznego – rodziny, przyjaciół, grup terapeutycznych. Żeby mieć poczucie, że nie jest się samym. Ludzie różnią się między sobą rezyliencją, czyli zdolnością organizmu do powrotu do normy. Im bardziej będziemy zaopiekowani, tym lepiej będziemy sobie radzić ze stresem lub dostosowaniem się do nowych wymogów środowiska – dodaje psychoterapeutka Monika Michalik.