Powoli, czyli slowness w designie

Tematem przewodnim wydarzenia ARENA DESIGN 2020 pod kreatywnym przewodnictwem Marii Jeglińskiej-Adamczewskiej będzie zrównoważona produkcja. Kto opowie o niej w Poznaniu już w lutym? 

Na targi, które coraz wyraźniej zaznaczają swoją obecność na mapie wydarzeń związanych z designem, zaproszono projektantów tworzących w duchu zrównoważonego rozwoju. Można ich działania podzielić na trzy nurty – to nowi rzemieślnicy, przetwarzacze lub twórcy posiłkujący się w pracy nowymi technologiami. Ci pierwsi szukają technik, które są bardziej „slow”, często świadomie spowalniając proces produkcji. W efekcie tworzą produkty bardziej dopracowane, trwalsze, łatwiej nadające się do recyklingu. Drudzy w służbę ekologii zaprzęgają nowe technologie: druk 3D czy rozwiązania z wzornictwa przemysłowego, by bardziej oszczędnie korzystać z surowców, minimalizować odpady produkcyjne i koszty transportu czy wreszcie, tworzyć rzeczy trwalsze. Ostatnia grupa chętnie sięga po odpady – pozostałości po produkcji innych przedmiotów lub wręcz same zużyte przedmioty, wychodząc z założenia, że świat wygenerował już dość rzeczy. Przyjrzyjmy się kilku reprezentantom każdej z tych kategorii. 

Nowi rzemieślnicy

Nudo Design 

Polsko-włoski duet nawiązuje do związków z ciałem (nudo to z włoskiego „nagi”) i prostoty obiektów pozbawionych dekoracji. Ta organiczność przejawia się najlepiej w subtelnych liniach mebli projektowanych przez Kaję i Domenico. Naśladują spotykane w naturze łagodne łuki i zaokrąglenia. Do wytworzenia unikatowych półek, stolików, regałów czy taboretów para używa litego drewna lub fornirowanej sklejki, czasami, jak w serii Onda, nadając jej wygięty kształt. Wszystkie meble i dodatki tworzone są na zamówienie w podwarszawskim warsztacie Nudo Design. Każda sztuka jest więc niepowtarzalna, bo zawiera drobne niedoskonałości czy różnice wynikające z ręcznej obróbki materii. Na koniec drewniane elementy konserwowane są ekologicznym olejowoskiem. Podczas targów ARENA DESIGN projekty Nudo Design zostaną włączone do Form Przyszłości – strefy, która prezentuje najciekawsze produkty polskich projektantów. Kai Ałaszkiewicz będzie też można posłuchać podczas panelu „Vogue Polska”.

Grynasz Studio

Studio projektowe w Poznaniu występuje w dwojakiej roli – realizatorów założeń autorskiej wystawy „Zasoby 2. Slow Materials”, której kuratorką jest Agata Nowotny, oraz bohaterów sekcji Formy Przyszłości – Strefa Polskich Projektantów. Ten dualizm oddaje poniekąd obszary zainteresowania Marty Niemywskiej-Grynasz i Dawida Grynasza. Projektują bowiem nie tylko elementy wyposażenia wnętrz, lecz także scenografii do wystaw i prezentacji kulturalnych, szczególnie z dziedziny wzornictwa. Inspirujące są dla projektantów zarówno tradycyjne techniki rzemieślnicze, takie jak wypiek ceramiczny czy tapicerowanie mebli, jak i klasyka designu. Przykładowo, seria wazonów Talia dla marki Zaczyn powstała z zachwytu nad kształtem gorsecików (tradycyjnych mozaik podłogowych), a modernistyczne bryły foteli i siedzisk z linii Corbu, stworzonej dla Marbet Style, już nawet w nazwie niosą odniesienie do Le Corbusiera. Spodziewajcie się ujrzeć Martę Niemywską-Grynasz wśród rozmówców „Vogue'a” podczas targów. 

Bartek Mejor

Jego ceramiczne projekty powstają w równym stopniu w komputerze, co w pracowni. W doświadczeniu projektanta ten pierwszy proces jest niepełny bez drugiego. Najczęściej Mejor projektuje w wirtualu, by potem przełożyć swój projekt na rzeczywistość: najpierw papierowy model 3D, a potem formy do odlewu jak najbardziej namacalnej porcelany. Tyle że same kształty lamp, wazonów i zastaw Mejora przemawiają bardziej na rzecz rzemiosła. Pełno tam inspiracji tradycyjnymi technikami, np. w przypadku lamp przygotowanych dla Manufaktury Bolesławiec czy przypominających origami waz dla portugalskiej firmy Vista Alegre. Pojawiają się też nawiązania do form podpatrzonych w naturze, takich jak wydmy, uskoki tektoniczne czy fale. Niezwykłych produktów z porcelany, która zachowuje się pod rękami Mejora jak tworzywo sztuczne, szukajcie wśród Form Przyszłości – w Strefie Polskich Projektantów. A samego twórcy posłuchajcie podczas panelu miesięcznika „Vogue”. 

Artyści nowych technologii

UAUPROJECT

Duet projektantów bodaj jako pierwszy w Polsce ustawił całą produkcję pod druk 3D. Używając wyłącznie bioplastików pochodzenia roślinnego lub tworzyw sztucznych z recyklingu, Justyna Fałdzińska i Miłosz Dąbrowski wykreowali śmiałą estetycznie markę, która dzięki łatwości dystrybucji wydruków 3D zasłużenie zyskuje bazę klientów i zaproszenia do prestiżowych kolaboracji z całego świata. Wszystkie projekty UAUPROJECT – wazoniki, świeczniki i lampy – tworzone są na zamówienie, w technologii przyrostowej (surowce nie są skrawane, by utworzyć pożądaną formę, tylko składają się z wielu nakładanych na siebie warstw) i bez dodatku niedrukowalnych elementów. Dzięki temu studio właściwie nie generuje odpadów produkcyjnych. W dodatku każdy wydruk może zostać wykonany lokalnie, w kraju odbiorcy, i scustomizowany przez klienta, który ma do wyboru do 100 kolorów. Organizatorzy targów ARENA DESIGN zdecydowali się nagrodzić UAUPROJECT tytułem Projektanta roku 2020 (obok Jana Kochańskiego i duetu Tartaruga). Specjalnie na potrzeby wystawy „Zasoby 2. Slow Materials” UAUPROJECT stworzy też wazon REvase, utworzony z granulatu uzyskanego z przetworzonych butelek PET.

chmara.rosinke 

Para polskich projektantów skupia się zarówno na projektowaniu obiektów, jak i przestrzeni oraz doświadczeń. Tak też będzie podczas targów. Organizatorzy zaprosili Anię Rosinke i Macieja Chmarę do stworzenia projektu pierwszego z serii „AD Rooms”: pomieszczenia oddającego ich styl kształtowania przestrzeni. Stworzą oni w Poznaniu pawilon mieszkalny o zróżnicowanych poziomach, co ma zachęcić odbiorców do podziwiania obiektów z wielu perspektyw. Zobaczymy tam m.in. leżankę Timber Daybed, dywanik modułowy R01 czy krzesło i stół CF02. Chmara i Rosinke zapadli w pamięć odbiorców przede wszystkim za sprawą angażującej Mobile Hospitality Kitchen z 2011 r. – przenośnej kuchni pozwalającej na gastronomiczne happeningi w nieoczekiwanych przestrzeniach i zwracającej uwagę na kwestię spontanicznej konsumpcji (wraz z radością z niej płynącą). Duet rozwinął jeszcze aspekt interwencyjny własnych projektów, wchodząc na zaproszenie instytucji i firm w przestrzenie i eventy, tworząc pop-upy i rozwiązania uwzględniające zmysłowy odbiór architektury i designu. Środki wyrazu, które stosują, obejmują zarówno rozwiązania rzemieślnicze (seria mebli Neomodernist Kitchen, akcesoria biwakowe Time for Oneself, dmuchane tradycyjnymi metodami szkło Yuno), jak i klasyczne wzornictwo przemysłowe (lampy DKS). Stosują także często wydruki 3D – czy to przy prototypowaniu (np. szkła Yuno), czy do produkcji szalunków lub projektów związanych z jedzeniem. Uwzględniamy chmarę.rosinke w nurcie „nowych technologii” przede wszystkim ze względu na to, jak śmiało wykorzystują wyniki badań i narzędzia analitycznych w projektowaniu codziennych obiektów. 

Jan Kochański 

Łączy pracę badawczą na Wydziale Architektury Wnętrz stołecznej ASP i funkcję wykładowcy School of Form z prowadzeniem własnego studia. Projekty Kochańskiego to korzystna kombinacja wiedzy wyniesionej z tych trzech praktyk. Badania do doktoratu nad ergonomią siedzisk pozwoliły mu na stworzenie fotela Calder we współpracy z marką Comforty. Inspirowany abstrakcyjną sztuką XX w. mebel jest jednocześnie porażająco współczesny w sposobie, w jaki traktuje wykorzystanie zasobów i potrzeby ludzkiego ciała. W portfolio Kochańskiego znajdą się zarówno produkty powstałe jako wydruki 3D – np. zawieszka do telefonu Huawei dla osób niewidomych – jak i połączenie formowanego wtryskowo plastiku z naturalnym włosiem, czyli projekt szczotki i zmiotki zakończonej lejkiem ułatwiającym sprzątanie. Wydaje się, że częścią talentu designerajest znajdowanie najodpowiedniejszych materiałów i technologii do stworzenia jak najbardziej efektywnych, estetycznych i ergonomicznych obiektów. Nic dziwnego, że organizatorzy targów ARENA DESIGN postanowili przyznać mu tytuł tegorocznego Projektanta roku 2020. 

Przetwarzacze 

Seetal Solanki

Solanki może poszczycić się prawdziwym zawodem przyszłości. Jest bowiem nietypową materiałoznawczynią, specjalistką od doradzania i implementacji zrównoważonych praktyk, a także artystką i projektantką. Na co dzień obraca się wśród etnografów, szefów kuchni, technologów i naukowców, a klienci, dla których wdraża innowacyjne rozwiązania, reprezentują największe marki na świecie. Dlaczego? Bo dziś nie wypada już produkować masowo bez najdrobniejszego choćby ukłonu w stronę ekologii. Seetal dopilnowuje, by owe ukłony nie pozostały pustymi gestami. Głównym zadaniem jej firmy Ma-tt-er, która zajmuje się doradztwem, edukacją i projektowaniem własnych rozwiązań, jest lepsze i bardziej świadome użytkowanie materiałów. Z myślą o bardziej odpowiedzialnym jutrze. Jak to wygląda w praktyce? Tak, jak w projekcie stworzonym we współpracy z Conversem. Przy okazji prac nad linią Converse Renew, powstałą w całości z poliestru odzyskanego ze zrecyklingowanych butelek, studio Solanki odpowiadało za nadzorowanie wyboru surowców i metod produkcji oraz za pomysły na ponowne wykorzystanie materiałów użytych przy premierach nowych modeli. Na zaproszenie dyrektor artystycznej targów, Marii Jeglińskiej-Adamczewskiej, Seetal Solanki podzieli się swoim doświadczeniem podczas jednego z wykładów specjalnych. 

Alexander Schul

Światło na działalność młodego niemieckiego projektanta rzuca wystawa „Zasoby 2. Slow Materials”, wymyślona przez Agatę Nowotny. Kuratorka pokazuje współpracę trzech producentów i trzech studiów projektowych w celu stworzenia rozwiązań, które proponują użytkowanie zasobów w sposób bardziej odpowiedzialny. I nie mamy tu na myśli tylko zasobów klasycznie rozumianych. Nowotny słusznie argumentuje, że jednym z nowych zasobów, których przetwarzanie musimy brać dziś pod uwagę, jest wszechobecny plastik. 

W odpowiedzi na tę potrzebę Alexander Schul poszukuje producentów półproduktów z recyklingu, z których mogłyby powstać innowacyjne meble. W trakcie targów stworzy prototyp krzesła z płyt typu lastryko, wytwarzanych  przez brytyjską firmę Smile Plastics. Zamiast przemielonych konglomeratów kamiennych do wytworzenia jednolitej kolorystycznie masy walijski duet używa rozmaitych odpadów, takich jak plastik z butelek PET czy opakowań spożywczych. Eksperymentują przy tym z dodatkiem śmieci organicznych, np. fusów, co częstokroć pozwala uzyskać ciekawe walory estetyczne i właściwości fizyczne finalnych półproduktów. Powstałe w ten sposób tworzywo może stać się blatem, panelem ściennym czy frontem szafki – Schul je powygina i odkształci, by uformować siedzisko, nogi i oparcie krzesła.

Maciej Karpiak

Doświadczony polski projektant bywa nie tylko dyrektorem kreatywnym w firmach meblarskich, lecz także twórcą technologii do produkcji domów mobilnych, projektantem zaangażowanym w powstanie przyszłościowego start-upu Spiruu, proponującego bioreaktory do domowej uprawy spiruliny, oraz szefem pracowni Bioniki i Multidyscyplinarnego Projektowania Produktu na Akademii Sztuki w Szczecinie. Niemałą część twórczej energii kieruje w stronę opracowywania rozwiązań przyszłości służących poprawie funkcjonowania ludzkości na ziemi. Nic więc dziwnego, że interesują go także pomysły związane z upcyklingiem i przetwórstwem odpadów. Projekt w tym duchu zobaczymy na wystawie „Zasoby 2. Slow Materials”. We współpracy z firmą Marbet Style designer wytworzy z włókniny PET Felt panel akustyczny Cell. PET Felt to materiał powstały dzięki recyklingowi butelek PET. Zużyty plastik zostaje rozdrobniony do tzw. płatka, który ulega stopieniu, by wytworzyć włókna, z których tka się materiał przypominający filc. By domknąć cykl produkcyjny, odpad produkcyjny po wykonaniu panelu najprawdopodobniej zostanie przetworzony dalej. Z granulatu PET powstanie filament do druku 3D, wykorzystany następnie przez duet UAUPROJECT. 

Jan Boelen

Wśród gości zaproszonych przez dyrektor artystyczną Marię Jeglińską-Adamczewską pojawi się te niezwykle wszechstronna postać: Jan Boelen. Kurator związany z najważniejszymi europejskimi instytucjami dizajnu (biennale Bio 50, Manifesta, Stambulskie Biennale Designu) jest jednocześnie założycielem i dyrektorem artystycznym Z33 – House for Contemporary Art w belgijskim Hasselt, jednym z inicjatorów Europejskiego Parlamentu Designu, kierownikiem kierunku Social Designu na Akademii Designu w Eindhoven i nade wszystko projektantem współpracującym z rozmaitymi firmami i instytucjami.

W kontekście tematyki tegorocznych targów ARENA DESIGN znaczenia nabiera szczególnie współpraca Boelena jako dyrektora artystycznego z Atelier Luma – francuską siecią twórców i think-tankiem w jednym. Zespół, na który składa się grono botaników, projektantów, architektów, rzemieślników i informatyków, wypracowuje odpowiedzialne i innowacyjne strategie użytkowania zasobów regionu Camargue. Ogniskuje swoje działania na sześciu głównych projektach, skupionych m.in. na wymyśleniu nowych zastosowań dla odpadów – np. słomy pozostałej z wytłaczania oleju słonecznikowego, poprawie obiegu usług i produktów w regionie czy nauce płynącej ze studiowania lokalnych praktyk rzemieślniczych. Te najbardziej udane będą miały szansę inspirować innowatorów na całym świecie.

Targi ARENA DESIGN 2020 odbędą się w dniach 25–28 lutego 2020 roku w pawilonie 3. Międzynarodowych Targów Poznańskich.