Jak najlepiej ocalić dzieła sztuki od zapomnienia?

Słynne „Bratki” Stanisława Wyspiańskiego, „Kopiec Kościuszki” Zygmunta Waliszewskiego czy „Wiosna” Tadeusza Dominika należą do 10 prac z kolekcji Banku Pekao S.A., które w ramach projektu ARCHIV3 zostały zarchiwizowane najlepszymi nowoczesnymi metodami, stokenizowane, a następnie w cyfrowej formie przeniesione do Światowego Archiwum Arktycznego.

Bank Pekao S.A. od lat angażuje się w inicjatywy społeczne i kulturalne, od dekad buduje kolekcję sztuki polskiej, rozwijając mecenat artystyczny, wspiera artystów, ale tworzy też  wielowarstwową narrację na temat dziedzictwa kulturowego kolejnych pokoleń. Dziś kolekcja sztuki Banku Pekao S.A. liczy przeszło 1200 obiektów i skupia prace czołowych polskich artystów i artystek, od Jana Matejki przez Edwarda Dwurnika aż po Teresę Pągowską.  Od 2022 roku część zbioru jest dostępna nie tylko w bankowych wnętrzach oddziałów rozsianych po całej Polsce, lecz w dużej mierze także w wersji online. A to umożliwia dostęp do prac szerokiej publiczności, o każdej porze dnia i nocy, z dowolnego miejsca na ziemi. Instytucja postanowiła pójść jednak dalej. W ramach projektu ARCHIV3 wybrała 10 reprezentacyjnych dzieł sztuki i w modelowy sposób zabezpieczyła je tak, by mogły służyć przyszłym pokoleniom, nawet za tysiąc lat. 

Pierwszy etap obejmował profesjonalne i certyfikowane skany prac. Ten rodzaj rejestracji oznacza perfekcyjne odwzorowanie koloru przy równomiernym oświetleniu, niezaburzoną geometrię obrazu oraz bardzo dużą rozdzielczość, która pozwala uchwycić najdrobniejsze szczegóły, czasem trudno zauważalne gołym okiem. Sam proces jest niezwykle drobiazgowy, praca z pojedynczym dziełem sztuki pochłania doświadczonym specjalistom kilka godzin, a do wykonania tzw. skanów do odtworzenia muzealnego wykorzystuje się ultraczuły aparat. Powstały w ten sposób materiał na pewno w przyszłości posłuży jako obiektywny punkt odniesienia w trakcie prac konserwatorskich czy rekonstrukcyjnych, już teraz jednak umożliwia tokenizację prac.

Wśród wyselekcjonowanych prac znalazły się „Anioł” Jana Matejki, „Bratki” i „Orzeł” Stanisława Wyspiańskiego, „Martwa natura” oraz „Kopiec Kościuszki” Zygmunta Waliszewskiego, a także obraz „Bitwa”,  fragment „Bitwy pod piramidami” Wojciecha Kossaka i dwie prace z cyklu ,,Cztery pory roku” Tadeusza Dominika: „Wiosna” oraz „Jesień”. Pojawiło się też płótno potwierdzające wieloletni mecenat Banku Pekao S.A. – „Portret dyrektorów Kasy Oszczędnościowej w Krakowie: Zygmunta Kowalskiego i Walentego Staniszewskiego” pędzla Juliana Fałata. A także stosunkowo nowy nabytek „Mirror of the Soul” autorstwa polsko-japońskiej artystki młodego pokolenia, Lii Kimury.

Bezpieczeństwo danych online: Tokeny NFT na ekologicznym blockchainie Aleph Zero 

Cyfrowe skany zostały stokenizowane, ponieważ niewymienialne tokeny, zapisane w sieci blockchain, gwarantują transparentność, trwałość oraz niezmienność danych. Wszystko dzięki rozproszonemu rejestrowi, który nie znajduje się pod kontrolą określonej instytucji czy osoby. System jest aktualnie uważany przez specjalistów za jedną z najtrwalszych technologii zapisu danych.

Co ważne, w procesie tokenizacji Bank Pekao S.A. postawił na eko-blockchain Aleph Zero, który podczas procesu generuje możliwie najniższy ślad węglowy. Dodatkowo prace w cyfrowej formie postanowiono zabezpieczyć też fizycznie, deponując je w Światowym Archiwum Arktycznym.

Bezpieczeństwo danych offline, czyli depozyt w Bibliotece Końca Świata

Światowe Archiwum Arktyczne, Arctic World Archive albo Biblioteka Końca Świata, zlokalizowane jest na norweskim archipelagu Svalbard. Wyjątkowe warunki klimatyczne i geopolityczne sprawiają, że stanowi jedno z najbezpieczniejszych miejsc do przechowywania danych w formie fizycznej, a gwarantowana ochrona depozytu to minimum tysiąc lat. O renomie świadczą klienci. To w Arctic World Archive znajdują się manuskrypty z Biblioteki Watykańskiej, dokumentacja UNESCO czy UNICEF-u, reprodukcje Rembrandta, ale też „Boska Komedia” Dantego Alighieri, twórczość Olgi Tokarczuk czy poezja Wisławy Szymborskiej. A teraz również cyfrowy zapis 10 prac z kolekcji Banku Pekao S.A.

Skany zostały więc zabezpieczone podwójnie, metodą offline – w Światowym Archiwum Arktycznym oraz online – w sieci blockchain. Ta unikalna strategia skutecznie zabezpiecza dzieła sztuki bez względu na okoliczności. Daje prawdziwą gwarancję przekazania dziedzictwa kulturowego następnym pokoleniom.

Projekt ARCHIV3 został przeprowadzony przez Bank Pekao S.A. wspólnie z firmą Degen House, która czuwała nad warstwą technologiczną. Więcej informacji można znaleźć na stronie: ARCHIV3 - Sztuka zamrożona w czasie.